Kitap dünyamızın aydınlık yüzü: Ali Uğur
Öner Yağcı
Son Köşe Yazıları

Kitap dünyamızın aydınlık yüzü: Ali Uğur

06.04.2024 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

1964’te, Sartre’ın beş kitabıyla yayına başlamış (Nobel Dizisi), yenilikleri, ilkleri, ilkeleriyle yayıncılığımızın anıtlarından biri olmuştu Cem Yayınevi. 1982’de kurucusu Oğuz Akkan’ın ölümünden sonra omuzladığı yayınevinin kültürümüze katkılarını yıllarca çoğaltarak bayrağı yükseklere taşıyan Ali Uğur’u, 4 Nisan günü kaybettik. 

TANIŞMA

1987 başıydı. Cezaevinden çıkmıştım ve İstanbul’un yabancısıydım. Zaman zaman yazılarımı yayımlayan Günümüzde Kitaplar dergisinin yönetmeni Atilla Özkırımlı, Akademi Kitabevi’nden ödül alan Kardelen’i dosya halindeyken okudu ve sevdiğini, söyleyerek müjdeyi verdi: “Ali’yle konuştum, Cem Yayınevi’nde basılacak romanın.”

Mutluluğum, ertesi gün buluştuğumuz yayınevinde Ali Uğur’la tanışınca daha da çoğaldı. Mülkiyeli bir 68 Kuşağı delikanlısı idi tanıştığım.

Dosyamı dizgiye vermesi, göz atmam için dizilmiş kitabı bana vermesi, düzeltip götürmem, “Düzeltmenim olur musun” demesi ve “Evet”im, Kardelen’in basılması, ilk imza günlerim, ilk söyleşilerim, romanımın çok sevilip yeni basımlar yapması, yayınevinde editörlüğe başlamam, ikinci romanım Turnalar’ın basılması, yeni bir kimlik (yazarlık) yeni bir meslek (yayıncılık) kazanmam... Her şey birdenbire oldu. 

Tüm bunları 1987’nin nisan-kasım ayları arasında yaşadım.

Yayıncılığı öğrenmeye başladım Ali ağabeyimden. Eşi Vildan, Levend Yılmaz, Mehmet Akgün, Özcan Karadaş, Elifan, Zeynep’le, dizgicilerle aile gibiydik yayınevinde. 

Ali Uğur açmıştı bana yayıncılığın, yazarlığın yolunu ve onun sayesinde yaşamımın en büyük ödülünü aldım: Edebiyatımızın ustalarıyla dostluk.

YAYINEVİNİN KAPTANI

Hasan Ali Ediz, Nihal Yalaza Taluy, Adnan Cemgil, Nihal Yeğinobalı, Mehmet Özgül, Mete Ergin, Mazlum Beyhan gibi usta çevirmenlerin aslından tam çevirilerle sunduğu Dünya Klasikleri, Nobel Edebiyat, 20. Yüzyıl Klasikleri, Dünya Şiiri dizileri vardı yayınevinin. Genç yazarlara ve ilk kitaplara kucak açan, Türk yazarları, şiir, kültür, eğitim, sanat kitapları, ansiklopedi, sözlük, çocuk kitapları dizileriyle 1980’lerde, 1990’larda, 2000’lerde kültür yayıncılığının doruğuna çıkan yayınevinin kaptanlığında Ali Uğur vardı. 

105 kitap yayımladığımız 1989’da Cem Yayınevi/ 25. Yıl kitabını çıkardık. Hepsiyle dost olduğum, şimdi aramızda olmayan Ahmed Arif, Talip Apaydın, Ülkü Ayvaz, Mehmet Başaran, Cengiz Bektaş, Erhan Bener, Muzaffer Buyrukçu, İsmail Cem, Demirtaş Ceyhun, Aziz Çalışlar, Arif Damar, Refik Durbaş, Ara Güler, Vedat Günyol, Alpay Kabacalı, Şükran Kurdakul, Aziz Nesin, Atilla Özkırımlı, Sennur Sezer, Vedat Türkali, Müzehher Vânû, Yaşar Kemal, Bekir Yıldız’ın ve dostluklarından kıvanç duyduğum Ataol Behramoğlu, Özdemir İnce, Zeynep Oral, Adnan Özyalçıner, Osman Şahin’in yazıları vardı bu kitapta.

DOST SÖYLEŞİLERİNİN EV SAHİBİ

Ali ağabeyimin örgütlediği Buhara, Gazeteciler Cemiyeti, Hacıbaba, Gölçek, Refik, Yakup, Galata lokantalarında öğle ya da akşam sofralarındaki söyleşilerle mutlu olduk yıllarca.

Kitap dünyamıza yıllarca Asım Bezirci’nin açıklayıcı notlarla hazırladığı Nâzım Hikmet’in Bütün Eserleri’ni (8 cilt), Nâzım Hikmet’le ilgili kitaplarını, Sabahattin Ali’nin bütün kitaplarını, Reşat Enis, Sabahattin Eyuboğlu, Azra Erhat, Vedat Türkali, Mustafa Akdağ, Bekir Yıldız, Atilla Özkırımlı, Muzaffer Buyrukçu, Demirtaş Ceyhun’un kitaplarını armağan eden, benimle birlikte Sunay Akın, Akgün Akova, Zeynep Aliye, Feridun Andaç, Ali Balkız, Ülkü Ayvaz, Nevra Bucak, Müslim Çelik, Mehmet Güler, Arife Kalender, İbrahim Oluklu, Ahmet Özer, Haşim Şahin, Ayfer Tunç gibi onlarca genç yazarı, şairi de edebiyatımıza kazandıran Cem Yayınevi’nin kaptanı Ali Uğur, bugün uğurlanıyor yaşamdan.

Kitap ve yayın dünyamız yastadır... 

Yazarın Son Yazıları

Yurtseverlik ya da uşaklık

“Barut dolu silahlarıyla geldiler/ Ateş buyruğu verdiler acımadan/ Şarkı söyleyen bir halkla karşılaştılar/ Sevgiyle ve görev aşkıyla birleşmiş bir halk...”

Devamını Oku
06.12.2025
Değerbilir olmak

Devrimci bir insandı.

Devamını Oku
29.11.2025
Görev insanın

İnsan ömrünün bir kısmı olan on yıllar, toplum yaşamının duraklarıdır.

Devamını Oku
22.11.2025
Yaşamöykülerinden öğrenmek

Bilim, eğitim, siyaset, ekonomi, basın, spor, kısacası yaşamın her alanındaki yaşanmışlıklar birbiriyle iç içedir.

Devamını Oku
15.11.2025
Atatürk kitapları...

“Bir insanın neler yapabileceğini gösteren 20. yüzyılın olağanüstü lideri” olarak tanımlanan Atatürk için Fransız tarihçi Jean Paul Roux şöyle diyor:

Devamını Oku
08.11.2025
Cumhuriyet: İnsan olmanın yolu

Cumhuriyet’in 102. Yılında Anılarımız (Haz. Gülseren Ünsün Engin, İzan Yay.) adlı kitapta yer alan “Cumhuriyet insan olmanın yolunu yordamını öğretti” başlıklı yazımdan aktarıyorum:

Devamını Oku
01.11.2025
‘Cumhuriyet imecesi’


1963’ten, ilkokul beşinci sınıftan beri Cumhuriyet’i okuyan şanslı kişilerdenim.


Devamını Oku
25.10.2025
İnsan ve insanlık bildirgesi

TV programları, reklamlar, okullarda derslerin işleniş biçimlerinden örneklerle sistemin sürekliliğini sağlayan burjuva eğitim sistemine yönelik eleştirilerle dolu Düzene Uygun Kafalar Nasıl Oluşturulur? (Gözlem Y., 1976) adlı kitap uzun süre elimden düşmemişti.

Devamını Oku
18.10.2025
Eğitimle güzelleşmek

Eğitimle güzelleşmek

Devamını Oku
11.10.2025
İnsanşair Metin Demirtaş

Papatyaların kırlardaki, çocuklarımızın uykularındaki gülümseyişi çiğnenirken yalnız ve yaralı çocuklarını bağrına basan sağır ve büyük okyanus halka, umudun türkülerini çığırdı, günlerine güller serpti Metin Demirtaş (17 Mart 1938- 27 Eylül 2014).

Devamını Oku
04.10.2025
Toplumsal muhalefet ayakta

Toplumsal muhalefet ayakta

Devamını Oku
27.09.2025
Umutsuzluk yasak

Ahmed Arif’in deyişiyle Nuh’a beşikler veren, Havva Ana’yı dünkü çocuk sayan, fukaralıktan utanan, çıplaklıktan fideleri üşüyen, harmanı kesatlaştırılan, binlerce yıl sağılan...

Devamını Oku
20.09.2025
45. yılında 12 Eylül

Ulusal Kurtuluş Savaşı’yla Sevr dayatmasını tarihin çöplüğüne gömerek emperyalist paylaşımın tasarılarını kursaklarında bırakan Cumhuriyetimize saldırılar, kuruluşundan beri durmadı.

Devamını Oku
13.09.2025
‘Sis’

3 Eylül 1971’de kurulan TÖB-DER’in kapatılmasıyla örgütsüz bırakılan devrimci öğretmen hareketinin 12 Eylül sonrası ayağa kalkarken attığı ilk adımı olan abece dergisinin ilk sayısında (Ocak 1989) çıkan yazım geldi aklıma.

Devamını Oku
06.09.2025
Ateşlenmiş sevda

"Eğer bir ulus iktidarda bulunan kişilerin onursuzluğunu, alçaklığını, hırsızlığını, yalnızca kendi siyasal görüşünden olduğu için görmezden geliyorsa, o ulus erdemini yitirmiştir."

Devamını Oku
30.08.2025
‘Ol sevda’ yaralı

Düşünmek, düşünmeyi sağlayacak birikimi edinmek, bu birikimin verdiği dünyaya bakışla gördüğünü, öğrendiğini, duyumsadığını sergilemek yaşamın insana yüklediği bir görevdir.

Devamını Oku
23.08.2025
Tevfik Fikret’in aynasında gençlik

Ömrün anlam kazanmaya başlaması, yaşamın öznesi olma yolunda atılan adımlara bağlıdır.

Devamını Oku
16.08.2025
Çıkış yolu

“Ne yapılabilir?” diye düşünürken duyguyu bilginin süzgecinden geçirerek bilince dönüştüren...

Devamını Oku
09.08.2025
Gençlik ve gerçeği aramak

“Başımıza neler örülmek istenildiği ve nasıl karşı koyduğumuz ve daha doğrusu milletin arzu ve emellerine uyarak ve onun yardımıyla nasıl çalıştığımız görülmeli ve gelecek kuşaklar için ibret ve uyanıklığı gerektirmelidir...

Devamını Oku
02.08.2025
Cehalete karşı öğretmenlik

Doğumlardan ölümlere kendi yolunda yürüyor yaşam.

Devamını Oku
26.07.2025
Toplumsal cehalet

Sokak röportajında “Hükümete oy verip muhalefetten hesap soran bir toplum” olduğumuzu söylüyor biri.

Devamını Oku
19.07.2025
‘Kurtulma iradesi’ ve ‘bilgelik’

Bir üniversite amfisinde kürsüdeki hocanın sırada oturan bir öğrenciye, “Sen, ikinci sıradaki mavi ceketli, adın nedir” sorusuyla başlıyor video.

Devamını Oku
12.07.2025
Edebiyatçının sorumluluğu

Doğa ve yaşamla bütünleşen edebiyat, zamanla yarışır ve zamanı dünden yarına taşır.

Devamını Oku
05.07.2025
İnsanlığın sınavı

Dünyaya egemen olmaya çalışan günümüz imparatorluğunun tek kutuplu bir gelecek hülyasının yarattığı vahşi bir gerçeklik var insanlığın aynasında...

Devamını Oku
28.06.2025
Emperyalizmin bugünü: Faşizm ve Siyonizm

“Evangelist Hıristiyanlık”la “Siyonizm”in “Arap Müslümanları”yla birlikte “Şii İslamlığı”nı hedefine aldığını söylersek İsrail’in İran’a saldırısını açıklamak çok kolay olur ama gerçek bu değil.

Devamını Oku
21.06.2025
Yurt yürektedir, yürektir

Yurt ana kucağıdır, baba ocağıdır; insanın doğduğu, büyüdüğü, yaşadığı, sevdiği insanların olduğu, dilini konuştuğu yerdir.

Devamını Oku
14.06.2025
Direnmek kazanmaktır

1969’da öğretmen okulundaki duvar gazetemiz Gerçek’te, “Vietnam direniyor, çünkü Mustafa Kemal’in direnerek kazandığını biliyor” yazmışım.

Devamını Oku
07.06.2025
Coşku seli

Türkülerimiz bağrında toplumsal eleştiriyi taşır, dönemlerini, zamanı aşarak, yaşamı zenginleştirerek geleceğe akar.

Devamını Oku
31.05.2025
Cumhuriyete adanan yaşam

…Eğitirler seni olanaksızlıklar ortasında… Her yer eğitim alanı, her an eğitim anıdır. Dünyayı sevmeyi öğrenirsin...

Devamını Oku
24.05.2025
Lozan’ın anlamı

Birinci Dünya Savaşı Mondros Ateşkes Antlaşması’yla sona erdiğinde Türk süngülerinin bulunduğu yerlerin “vatan toprağı” olarak kabul edilmesiydi Misakı Milli.

Devamını Oku
17.05.2025
'Dil yurttaşlığı'

Esenlikler

Devamını Oku
10.05.2025
Yaşasın Cumhuriyet

Yaşasın Cumhuriyet

Devamını Oku
03.05.2025
Evet, hâlâ Köy Enstitüleri

Evet, hâlâ Köy Enstitüleri

Devamını Oku
26.04.2025
Gençlik, dergiler, ödüller

Gençlik, dergiler, ödüller

Devamını Oku
19.04.2025
Yüce kalabalığın umudu

Yüce kalabalığın umudu

Devamını Oku
12.04.2025
Bahara giderken

Bahara giderken

Devamını Oku
05.04.2025
‘Bütün umudum gençliktedir’

‘Bütün umudum gençliktedir’

Devamını Oku
29.03.2025
Örnek bir beyaz gömlekliyi uğurladık

Örnek bir beyaz gömlekliyi uğurladık

Devamını Oku
22.03.2025
Sonsuzluğa gidenlere veda

Sonsuzluğa gidenlere veda

Devamını Oku
15.03.2025
Ne gerekiyorsa siyaset yapacak

Ne gerekiyorsa siyaset yapacak

Devamını Oku
08.03.2025