Diyanet İşleri Başkanlığı bir kamu
kurumudur, bütçesi vatandaşların
ödediği vergilerle oluşur. Her kamu
kurumu gibi Diyanet de yürürlükte olan
anayasaya uymak ve faaliyetlerini bu
çerçevede gerçekleştirmek zorundadır.
Fakat Diyanet’i yönetenlerin zaman
zaman medyaya da yansıyan sözleri ve
yaptıkları işler, bu kurumun anayasaya
aykırı bir tutum içinde olduğunu ortaya
koyuyor. İş öyle bir aşamaya vardı
ki açıkladıkları 2024-2028 Stratejik
Planı’nda “sekülerleşmenin toplum
üzerindeki olumsuz etkisi” bir “risk”
olarak değerlendirildi.
Belgede açıklama olarak şu satırlara
yer verilmiş: “Seküler anlayışın toplum
üzerindeki etkilerinin geleneksel
değerlerimizin gelecek nesillere
aktarılmasında olumsuz yansımaları
olmaktadır.”
“Seküler anlayış” ifadesiyle yalnızca
dünyevileşmeyi mi kastediyorlar yoksa
laikliğe yönelik üstü kapalı bir sezdirme
mi söz konusu diye düşünüyor insan.
***
Siyasal İslamcılar ve birtakım dönek solcular, Türkiye’de laiklik konusunda kafaları iyice karıştırmak için, “laikçilik” diye aşağılayıp “katı” dedikleri Fransız tipi laikliğe karşı “özgürlükçü laiklik” adı altında geliştirilen “ılımlı, anglosakson sekülerizmi” kullanıma soktular. Hatta sekülerizmi ya da “özgürlükçü laikliği” savunanlar, bu yaklaşımın sonucu olarak “tarikatlar ve cemaatler kapatılmasın, yalnızca denetlensin” diyerek laik Cumhuriyet karşıtı bu oluşumları “sivil toplum kuruluşu” gibi yutturmaya çalıştılar.
Bazıları ise, laiklik ve sekülerizm kavramlarının biribirinden farkı olmadığını düşünür. Oysa Özdemir İnce, yıllar önce yazdığı bir formülle farkı göstermiş, bu iki kavramın ortaya çıkışındaki koşullara işaret etmişti:
“Sekülerizm=Devlete karşı Kilise+Halk ittifakı.
Laiklik=Kiliseye karşı Devlet+Halk ittifakı.”
Bununla anlatılmak istenen şuydu: Anglosakson sekülerizminde amaç, devlet iktidarını ve otoritesini sınırlamaktır. Laikliğin amacı ise, kilisenin (dinin) iktidar ve otoritesini sınırlamaktır. Laiklik için temel mesele, kamu alanının dinselleştirilmemesidir. Tarikatların ve cemaatlerin kamu hizmetlerinde etkin olduğu hiçbir durumda laiklikten söz edilemez.
***
Ancak ben Diyanet’in sürekli “sekülerizmi” hedefleyerek aslında laikliği kastettiği görüşündeyim.
AKP iktidarının, Türkiye Cumhuriyeti’ni Osmanlı monarşisine, laik devleti de bir tarikat ve cemaat devletine dönüştürürken araç olarak kullandığı Diyanet, yıllardır laikliğe aykırı tutumu ile tepki çekiyor ama herhalde açıkça laikliğe karşı olduğunu beyan edemediğinden ya da bunu yaparak doğrudan anayasaya karşı olmakla suçlanmayı göze alamadığından “sekülerizm” kavramını kullanıp laikliği etrafından dolanarak hedefliyor. Fakat eminim ki plan belgesindeki hedefin “laiklik” olduğunu söyleyenlere laikliği kastetmedik diyeceklerdir!
Çünkü sonuçta, Diyanet İşleri Başkanlığı, anayasanın 136. maddesinde bütün siyasi görüş ve düşünüşlerin uzağında, laiklik ilkesi doğrultusunda, özel kanunlarda kendisine gösterilen görevleri yerine getirmesi beklenen bir kurum olarak tanımlanıyor.
Kendi internet sitesinde ise temel ilke ve hedeflerinin “Laiklik ilkesi doğrultusunda, bütün siyasi görüş ve düşünüşlerin dışında kalarak ve milletçe dayanışma ve bütünleşmeyi amaç edinerek (Anayasa md. 136), İslam Dini’nin inanç, ibadet ve ahlak esasları ile ilgili işleri yürütmek, din konusunda toplumu aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmek (633 S.K. md.1)” olduğu yazıyor.
Bu noktada, “Laik bir devlet dinsel
hizmetler için kamu bütçesinden harcama
yapar mı” diye sorulabilir. Kuşkusuz
sorulmalıdır ancak o ayrı bir yazının
konusudur.
