Aydınlanma-aydınlatma
Adnan Binyazar
Son Köşe Yazıları

Aydınlanma-aydınlatma

25.07.2025 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

Aydınlanan, yalnızca kendi adına değil, toplum adına da bilgi alanlarına yönelir. Aydınlanmak amacıyla bilginin özüne inen, gözlemlerinin önemini anlar, böylece kişiliklerini güçlendirir. O, emeklerinin ürününü içine gömmez, her gün yaşadığı olaylardan yararlanarak aydınlatanların arasına karışır.

Kişiliğinin mimarı olanlar o soydandır. Gün gelir kendini, aydınlatanlar arasında bulur.

Bu erdeme eren, seçkin kişiler azdır. Alanının yetkin kişileri de hep azlar arasından çıkmıştır. Bilim insanlarının, sanatçıların, eğitim önderlerinin azlığından bellidir bu. Aradan yüzyıllar geçer, yaratıcılığın her alanında onların adı geçer.

Toplumda onların değerinin ayrımına, toplumda seçkinleşenler varıyor.

SEÇKİN OLMAK

Yazımda, seçkinliğiyle öne çıkan Prof. Dr Sedat Sever, bu yönüyle, yıllarca eğitim bilimleri fakültesindeki öğrencilerine okuma kültürünü kavratmaya çalışmıştır. Fakültesini yazarlarla kaynaştıran da odur.

Günü gelip emekliye ayrıldıktan sonra da elini kolunu bağlayıp oturmuyor, okuma kültürünü topluma yaymayı gerçekleştiren toplantılarına katılarak konuşmalar yapıyor.

Bunun yanında, kendine özgü bir yöntemle insanı düşünsel kılmaya çalışan etkinliklerde bulunuyor. Örneğin yakınlarına gönderdiği “günaydın” iletilerine okurları aydınlatan bilgiler aktarıyor, çocukların ilgisini çekecek resimler, fotoğraflar ekliyor. Onlara özgün özdeyişler, kişinin duyarlığını besleyen şiirler eklemeyi de unutmuyor.

ÇAĞRIŞIMLAR

Renk ve çizginin anlam kurma gücüyle yaratılmış görsel düzenlemeler, herkeste farklı duygulanımlar yaratır. Sever, duygu ve düşünce evrenine nice anlamlı katkılar yapan bu görsel metinlerin kaynağının, çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı, İ.D. Bilkent Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Prof. Dr. Gülsev Kale olduğunu, bu paylaşımların çocuk odaklı bilimsel dayanışmanın ve duyarlığın bir örneğini somutladığını söylüyor. Seçilerek paylaşılan genellikle çocuk odaklı resim ve fotoğraflar, alımlayıcılara, esenlik dolu bir dünyanın kapılarını aralıyor. Onlara baktığımda, Sever’in paylaştığı görseller, sanki ona kendi çocukluğunu yaşatıyor. Görsel metinleri bulup her gün günaydın iletisinde sergilemesi, onun özveri duygusunun ürünü. Aylardır izliyorum, seçtikleri resimlerdeki düzenlemeler, insanlık için daha yaşanabilir bir dünya görüntüsü sunuyor. Her gün insanın görsel algısını, duyarlığını devindiren onca resmi, fotoğrafı bulup paylaşmak kolay değil.

Çocukluğu dar koşullarda geçen ilkokula okuma-yazma bildiğimden 14 yaşında üçüncü sınıftan başlatılan ben bile resimlere baktığımda çocukça duygular içinde, çocukluk günlerimin acısını mutluluğa dönüştürüyorum.

İletilerde yer alan görsel metinler, (resimler) genellikle özgün soyutlamaları içeren ürünler. Resimlerdeki kız ve erkek çocuklar kendi gerçekliklerine uygun yönleriyle, çocuğa göre olan durumlarıyla yansıtılıyor.

Sever, 20.07.25 günlü iletisinde “Çok yaşa Cumhuriyet!” sözüyle Cumhuriyetin 100 değeri üzerine yazılan kitapları sergiliyor.

Onun ardından gene çocukların çok seveceği bir vozaya konulmuş çiçekler renklendiriyor iletiyi. Onun hemen karşısında kupkuru bir kütlenin ortasından bir yaşlı ağacın dikildiğini gösteren bir resim var. İnsan baktıkça, nice çağrışımlarla düş ve düşünce yolculuğuna koyuluyor.

ÇOCUK GÖNLÜ

Ondan bir önceki resimde de kızlı erkekli çocuklar “körebe” oynuyor. O görüntüden sonra da ellerinde papatya tutan iki kız çocuk var. Yüzlerinden yansıyan mutluluk gülümsemesinin içime yayıldı. O duyguyla sesimi yükselterek üst üste Orhan Veli Kanık’ın “Masal” şiirini okudum:

Çocuk gönlüm kaygılardan âzâde;

Yüzlerde nur, ekinlerde bereket;

At üsttünde mor kâküllü şehzâde:

Unutmaya başladığım memleket.

 

Şakağımda annemin sıcak dizi,

Kulağımda falcı kadının sözü,

Göl başında padişahın üç kızı,

Alaylarla Kafdağı’na hareket... 

Yazarın Son Yazıları

Geçmişi güncel kılmak

Can Yayınları Sait Faik Abasıyanık’ın öykü kitaplarını yeniden yayımlamaya başladı.

Devamını Oku
05.12.2025
Hayvan koruyucu

Tanımadığım kişilerden de kitap aldığım oluyor.

Devamını Oku
28.11.2025
Erken yaşta okur yetiştirmek

Okuma kültürünün yetkin kişilerinden Prof. Dr. Sedat Sever, 13 Kasım 2025 günkü Cumhuriyet’teki “Erken yaşta okur yetiştirmek” başlıklı yazısına şu görüşle başlıyor...

Devamını Oku
21.11.2025
Sonsuzluğa açılan pencere

Atatürk’ün Dolmabahçe Sarayı’nda yattığı odanın pencereleri boğaza bakıyor.

Devamını Oku
14.11.2025
Cumhuriyet okuru

Cumhuriyet okuru, gazeteyi okumakla kalmaz, edindiği izlenimleri yazarlara da aktarır.

Devamını Oku
07.11.2025
29 Ekim 1923: 102 yıllık Cumhuriyet

Cumhuriyet, dört yandan saldırılarak parçalanmak istenen Türk varlığının yeniden doğuşudur.

Devamını Oku
31.10.2025
Einstein’dan 5 öneri

Hemen her çağda toplumların vicdanında yerini bulan devlet adamları, bilgeler, sanatçılar olmuştur.

Devamını Oku
24.10.2025
Yaşam yolculuğum

Yaşam, oradan oraya koşuşturduğumuz uzun mu uzun bir yolculuktur.

Devamını Oku
17.10.2025
Düşünsel oluşum

İnsan olmanın ölçüsü düşünebilmektir, duyumsama güdüsüdür.

Devamını Oku
10.10.2025
Seçim yakındır

Son aylarda İstanbul’dan başlayıp en küçük yerlerin belediye çalışanlarının tutuklanıp hapse atılması, seçime gitmenin yakın olduğunu akla getiriyor. Şu ana dek günlerini hapishanelerde geçirenlerin hiçbirinde somut bir suç bulunamayışı da kamuoyunda şaşkınlık yaratıyor.

Devamını Oku
03.10.2025
Einstein’ın kızına mektubu

Albert Einstein, kızına, toplum onun söylediklerini anlayacak duruma gelene kadar yayımlamamasını istediği bir mektup yazar.

Devamını Oku
26.09.2025
Hak yerini bulur

13.06.25 günlü “Kızlar okusun diye” başlıklı yazımda İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’ndan şu alıntıyı yapmıştım...

Devamını Oku
19.09.2025
Mutlu Yaşam Köyü

Köyde, ilçede ya da mahallede, nerede olursa olsun yeter ki yönetenlerle yönetilenler arasında dayanışmayla etkinlikler yaratılsın.

Devamını Oku
12.09.2025
Göğüne Sığmayan Bulut

Her yıl eylülün ilk haftasında, Emin Özdemir’in son günlerinde, öğrencisi Hatice Aydoğdu’nun sorularına verdiği yanıtları içeren Göğüne Sığmayan Bulut (Arkadaş Yayınları, 2016) adlı kitabını okurum.

Devamını Oku
05.09.2025
Ağaç yazışmaları

Her fırsatta kurtuluşu kentlerden kaçıp canını yeşillikler arasına atan arkadaşım Yusuf Gezgör’ün yıllar önce gönderdiği ağaçlarla ilgili bir mektubu geçti elime.

Devamını Oku
01.08.2025
Aydınlanma-aydınlatma

Aydınlanan, yalnızca kendi adına değil, toplum adına da bilgi alanlarına yönelir.

Devamını Oku
25.07.2025
Bilginin gücü

Yaşamını bilgi kaynaklarını çoğaltmaya adayan Bozkurt Güvenç, kültürü “Doğanın yarattıklarına karşılık, insanoğlunun yarattığı her şey” diye tanımlıyor.

Devamını Oku
18.07.2025
Gerçeğin dili

Yaşlılığın anlamını, Shakespeare’in Kral Macbeth adlı oyununda geçen bir söz öğretmişti bana...

Devamını Oku
11.07.2025
Anadolu kadını

Bilim insanları, kadın konusunda aylarca üzerinde çalıştıkları araştırma sonucunu, basına “7 bin 500 yıl önceki Anadolu kadını!” başlığıyla yansıttı...

Devamını Oku
04.07.2025
Köy Enstitülerini canlandırma

CHP’den sonra yönetime geçen Demokrat Parti’nin ilk eylemi Halkevlerini, Tercüme Bürosu’nu, eğitimimizin büyük atılımı olan Köy Enstitülerini kapatmak olmuştur.

Devamını Oku
27.06.2025
Dilsel aydınlık

Düşünürler, dili ulusların soyağacı, yaratıcılığın sihirbazı sayar...

Devamını Oku
20.06.2025
En başta kızlar okumalı

Ekim ayında Mersin’deki İleri Ortaokulu Müdürü Hüseyin Aygül, 62 öğretmenin kararıyla, 1090 öğrencili okulda kız-erkek öğrencilerin yan yana oturmasını yasaklamaya kalkıyor.

Devamını Oku
13.06.2025
Bir sihirli varlık!

Köşe yazarlarının bir görevi de okuru güncel konularda aydınlatmaktır. Aktardığım aşağıdaki yazıda olduğu gibi tiyatro oyuncusu, yönetmeni, eğitmeni Gürol Tonbul gibi bir okur da üstlenebiliyor aydınlatma görevini...

Devamını Oku
06.06.2025
Toplumsal özeleştiri

Özeleştiri, kişinin, kendi özünü özgürce değerlendirebildiği en kestirme anlatı yoludur.

Devamını Oku
30.05.2025
Ulusal bilinç

Atatürk, “Cumhuriyetin 10. Yılı” demecinde yalnızca önemli noktalara değinmiyor, bize gelişmenin ana kaynağını gösteriyor, geçen zaman bir yana bırakıp çağa uymayı öneriyor:

Devamını Oku
23.05.2025
Anadolu kadını

Söz konusu kadın olunca belleğimde Dede Korkut Kitabı’nda okuduklarım canlanır.

Devamını Oku
16.05.2025
Sonsuzluğa yolculuk

Sonsuzluğa yolculuk

Devamını Oku
09.05.2025
Kral Oidipus

Kral Oidipus

Devamını Oku
02.05.2025
Söz yerini bulmalı

Söz yerini bulmalı

Devamını Oku
25.04.2025
Berlin’de hâkimler var!

Berlin’de hâkimler var!

Devamını Oku
18.04.2025
Gerçek dost

Gerçek dost

Devamını Oku
11.04.2025
Ağaçlı çiçekli bir dünya

Ağaçlı çiçekli bir dünya

Devamını Oku
04.04.2025
Toplumsal dayanışma

Toplumsal dayanışma

Devamını Oku
28.03.2025
Gençlere emanet

Gençlere emanet

Devamını Oku
21.03.2025
Barış yolu bilimdir, sanattır

Barış yolu bilimdir, sanattır

Devamını Oku
14.03.2025
Anlamlı özlü sözler

Anlamlı özlü sözler

Devamını Oku
07.03.2025
Camileri ahıra çevirmek

Camileri ahıra çevirmek

Devamını Oku
28.02.2025
Kötülükle iyilik iç içe

Kötülükle iyilik iç içe

Devamını Oku
21.02.2025
Gerçeğin acılı yüzü

Gerçeğin acılı yüzü

Devamını Oku
14.02.2025
Anılarla Tıpta Öncüler-I

Anılarla Tıpta Öncüler-I

Devamını Oku
07.02.2025