Kaynağı belirsiz para giriş çıkışını anlatan “Net Hata Noksan” (NHT) kalemi, şubat ayında 4.3 milyar dolar olarak açıklandı.
Bundan önceki en yüksek kayıt dışı tutar, 4.8 milyar dolar ile 2013 Temmuz dönemine ilişkindi. Ancak bu rakam, Varlık Barışı uygulamaları gerekçe gösterilerek daha sonra 2.1 milyar dolara revize edildi.
Dolayısıyla, CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak’ın kamuoyuna açıklamasında belirttiği “Son 17 yılın rekoru” tanımında bir yanlışlık yok.
Yazılı açıklamasındaki şu dikkat çekici cümle nedeniyle Öztrak’ı aradım:
“Kaynağı belirsiz paraların nedenini Ortadoğu, Balkanlar, Kuzey Afrika ülkelerinin Türkiye’ye güveni olarak gösteren hükümetin bazı bakanlarının mantık sınırlarını zorlayan açıklamalarının da nedenini ortaya koymuştur.”
Öztrak’tan, aktardığım cümleyi biraz “açmasını” rica ettiğimde, Gümrük ve Ticaret Bakanı Nurettin Canikli’nin birkaç gün önceki açıklamasını anımsattı.
Canikli, NHN konusunda yaptığı o açıklamada, “Hemen hemen bütün ülkeler Türkiye’yi güvenli liman olarak görüyor. Ortadoğu, Balkanlar, Kuzey Afrika hepsinden kalıcı olarak para geliyor. Parasını güvence altına almak için Yunanistan’dan, Ermenistan’dan bile Türkiye’ye para geliyor” demişti.
Öztrak iki soru yöneltiyor:
-Canikli, istatistikler daha açıklanmadan yüksek olacağını nereden biliyor?
-Türkiye’ye güven bu kadar yüksekse, para neden kayıtlı girmiyor? Bu nasıl bir güven?

***

Yüksek NHN konusunda yapılan analizlerde, “şirketlerin finansman erişimine zorlanması nedeniyle, yurtdışında tuttuğu paraları getirdiği” tezini sordum:
“Bir ayda mı?” diye güldü Öztrak. “Yurtiçi yerleşikler bir ayda 4.8 milyar dolarlık finansman erişimine mi zorlanmışlar?”
“Peki sizce gerçek sebep ne olabilir?” dediğimde şu değerlendirme geldi:
“21. yüzyıldayız. Türkiye, güvenilir istatistikleri ürettiğini iddia eden bir ülke.
Ne şirketler, ne anketler, ne de kur oynaklığı... Bir ayda 4.8 milyar dolar kayıt dışı para, her türlü kuşkuyu akla getirecek bir rakamdır. Bu para hareketinin bir an önce açıklığa kavuşması lazım. Üstelik seçimler yaklaşıyor. Merkez Bankası’nın çıkıp bunu izah etmesi zorunludur.”

***

NHN kaleminin yüksek çıktığı dönemlerde “Cari açık finanse ediliyor” diye özetlenebilecek bir yaygın kanaat dadolaşıma girer. Öztrak’ın bu noktaya da dikkat çekerek, “Bu kadar giriş oluyor ama rezervlerde 1.1 milyar dolarlık erime var. Neden” sorusunu yöneltiyor. Ve ekliyor: “Bu da bize aynı zamanda şunu gösteriyor: Bu para girmeseydi, kur kim bilir nerelere tırmanacaktı.”
Yıllarca Hazine Müsteşarlığı yapmış bir ismin uyarıları yabana atılır gibi değil. Öztrak, Merkez Bankası’nın bu tutarı açıklayamaması halinde seçim öncesi, Türkiye’nin sıkıntılı bir pozisyona gireceğini vurguluyor.