Sadece doğayı, hukuku, kurumları değil, dilimizi de tahrip ediyor iktidar.
Farkındasınızdır; “müjde” gibi ışıltılı bir sözcük bile doğrudan “nakit” çağrışımı yapan ruhsuz harfler dizisine dönüştü.
Nedir, 18 bin lirası olana bedelli askerlik. Gerçekte bütçeye, silah yatırımına ve bankacılık sektörüne yarayacak olan bu pragmatist hamle, “müjde”ymiş.
Nedir, Rusya Devlet Başkanı Putin, doğalgaza yüzde 6 indirim müjdesi vermiş. Nasılsa gaz kontratları ticari sır; kimse anlamaz değil mi?
Oysa bu indirim, Rusya ile Türkiye’nin 30 yıllık geçmişi bulunan doğalgaz ticaret anlaşmalarında yer alan rutin, sabit bir madde.
Taraflar, koşulları oluştuğunda -arada en az 3 yıl olmak kaydıyla- 10 yıl içinde iki kez fiyat revizyonuna gidebiliyor.
Fiyat değişikliğini Rusya da isteyebilir, Türkiye de. En önemli koşul, talebin güçlü argümanlarla, olgularla belgelenmesi. Fiyat revizyonunu Rusya isteyecekse Türkiye’ye sattığı gazın fiyatının diğer kontratlardan düşük; Türkiye isteyecekse yine Avrupa’daki denk kontratlarla kıyaslandığında, yukarıda kaldığını dokümanlarla desteklemesi lazım.
Mevcut tabloda BOTAŞ, fiyat indirimi isteyeceğini Gazprom’a aylar önce bildirmişti. Gazprom’un, BOTAŞ ile Türk özel sektör firmalarına uyguladığı satış fiyatının farklı olması, Türkiye açısından indirim talebine bir gerekçe oluşturuyordu.
Şimdi bu somut duruma, doğalgaz fiyat formülünün dayandığı petrol fiyatlarının zaten dünyada düştüğünü ekleyin.
Göreceğiniz fotoğraf, Putin ziyaretinden çıkan indirimin, “müjde” değil, Türkiye açısından “elzem” bir durum olduğudur.
***
Türkiye’de doğalgaz, son beş-altı yıldır, tüketiciye fiyatı sübvanse edilerek ulaştırılıyor. BOTAŞ, yap işlet ve yap-işletdevret modeliyle elektrik üreten santrallara ihtiyacı olan doğalgazı yüksek fiyattan satarak fon yaratıyor. Bu yolla da konut ve sanayi abonelerine maliyetinin altında satma imkânı buluyor.
AKP iktidarının, seçime dönük bir hamle olarak doğalgaza iki yıl boyunca zam yapmayışı, işte bu sayede mümkün olabiliyor.
Olabiliyor ama BOTAŞ’ın zarar etme pahasına. Bizzat Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın ifadesiyle, BOTAŞ 1.7 milyar TL zararda.
Dolayısıyla Putin gelmese de açıklamasa da gelecek olan bu indirim, olsa olsa BOTAŞ’ın zararını bir miktar aşağıya çeker. O kadar.
Hazine destekli bir KİT olan BOTAŞ’ın zararına biraz daha az katlanmamız “müjde”yse, takdir sizin.
***
Yazımı, hesabı, formülü, pazarlığı ciddi uzmanlık gerektiren doğalgaz kontratlarının inceliklerine siyasi aktörlerin vakıf olması, işin doğası gereği mümkün değil.
Bu yüzdendir ki, bu müzakereler, yıllardır alanında uzmanlaşmış bürokratlarca yapılmaktaydı.
Ne ki, devran değişti. Bugün bu müzakereler “başkan” düzeyine evrildi.
BOTAŞ’ın yıllarca uzman bürokratları, daire başkanları düzeyinde yürüttüğü doğalgaz pazarlıkları, Başkan-Cumhurbaşkanı masasına taşınıp siyasi gösteriye dönüştüğünde, rutin sözleşme maddesi “müjde” diye sunulur oldu ama en önemlisi bu da değil. Genişleyen “masa”ya, Mavi Akım 2, Akkuyu Nükleer Santralı ile bildiğimiz-bilmediğimiz başka pazarlık gereçleri de dahil oldu.
Rusya’nın Akkuyu için vergi muafiyeti talebi sır değildi.
Konuyla yakından ilgilenenler, tanınması halinde Kurumlar Vergisi muafiyetinin, diğer yatırımlar açısından ciddi bir eşitsizlik ve hukuksuzluk yaratacağının altını çiziyor.
Yanı sıra Mavi Akım 2’nin seyrini şimdiden not etmekte fayda var.
İlk Mavi Akım’daki gibi şeffaf bir ihale süreci yürüyecek mi sözgelimi? Yoksa siz de bu cümleyi okur okumaz asıl “müjde”nin bazı sözlerle birlikte bazı firmalara verildiğini mi düşündünüz?
