İsrail tarihinin en sağcı hükümeti, İsrail tarihinin en büyük siyasi krizine yol açtı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun koalisyon ortaklarıyla hazırladığı yargı reformu, ocaktan beri ülkede yüz binlerin katıldığı protestolara neden oluyor.
Bu süreçte Netanyahu yasa değişikliğine karşı çıkan İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant’ı görevden aldı, kendi partisinden ve dışarıdaki müttefiklerinden gelen sağduyu çağrılarını haftalarca kulak arkası etti. Ülkenin en büyük işçi sendikası tasarıyı protesto etmek için ulusal grev çağrısı yaparak ana havalimanı, mağazalar, bankalar ve hastanelerde hizmetleri durdurdu. Netanyahu, aylar sonra ancak bu hafta yasa tasarısını meclise sunmayı ertelediğini açıkladı.
İsrail’de Bibi lakabıyla bilinen Netanyahu’nun yasa değişikliğinin bu denli tepki çekmesinin nedeni kuvvetler ayrılığını bozacak nitelikte olması.
Yasal düzenleme; yargıçları atayan komisyonun hükümetin kontrolüne geçmesi, bakanların başsavcılık danışmanlarının hukuki tavsiyelerine uyma zorunluluğunu ortadan kaldırılması, yüksek mahkemenin yasaları reddetme yetkisini mecliste salt çoğunlukla geçersiz kılabilmesini öngörüyor.
Şahsi çıkarları gündemde
Yargı reformunun belki de Netanyahu için en kişisel faydalarından biri başbakanın görevden alınmasını zorlaştırıyor olması.
Netanyahu hakkında yolsuzluk, rüşvet ve görevi kötüye kullanmak suçlamalarıyla açılan davalar sürerken muhalefet, yargı reformunun getirilmesinin tesadüf olmadığını savunuyor. Netanyahu ise bu suçlamaları “cadı avı” şeklinde niteleyerek reddediyor.
Likud Partisi’nin lideri Netanyahu, İsrail’in en uzun görevde kalan başbakanı. Kasım 2022’deki seçimlerde aşırı sağcı partilerle koalisyona girerek üçüncü kez başbakan oldu. ü
Ülkesinde her türlü siyasi zincirden kurtulan bir “sihirbaz” olarak tanınan Netanyahu, dış politikadaki dengelerde de dikkatli bir oyuncu oldu. Bir yanda Rus lider Vladimir Putin ile yakın ilişkiler kurarken diğer yanda ABD ile güçlü bağlarını sürdürebildi.
Netanyahu yeni görevine başlarken basın açıklamasında “direksiyona iki elle sarılacağını” söyleyerek İsrail’in istikrar ve güvenliğini koruyacağı vaadini vermişti. Ancak Netanyahu içeride istikrardan çok uzak bir tablo çiziyor. İsrail Başbakanı, kendi yolsuzluk davaları ve aşırı sağcı politikacıların öngörülemez talepleriyle giderek derinleşen toplumsal huzursuzluk arasında sıkışmış görünüyor.
Bölgesel ilişkiler etkilenebilir
Dışarıda ise işler hiç de kolay değil. Netanyahu’nun Birleşik Arap Emirlikleri’nin ardından İsrail ile Suudi Arabistan arasındaki normalleşme hedefi bu iç krize kurban gidebilir.
Öte yandan ABD Başkanı Joe Biden yönetimi İsrail’deki gelişmeler konusunda “demokratik değerler” vurgusu yaparak olayları endişeyle izlediklerini açıklamıştı.
Netanyahu’nun yargı reformunu içeride ve dışarıda bunca tepkiye karşın hayata geçirmesi siyasi sihirbazlığında sahneden bir anda yok oluşu anlamına gelebilir.
