Sahi robotların ifade özgürlüğü olacak mı? Çünkü belli ki bunlar ileri geri konuşacaklar. Ne yapacağız?
Hadi Ulaştırma bakanına “güvenli internet” gününde, kürsüde konuşma yaptığı sırada soru sorarak “saygısızlık eden” robotun “icabına” baktık. Hatta “terbiyesiz robota” özür de dilettik.
Fakat bu olay tek değil ki.
Robot Sophia’nınbir gazeteciyleröportajı sırasında söylediklerini anımsıyor musunuz? Bazı insanların robotlardan korktuğunu söylüyor gazeteci. Sophia şöyle karşılık veriyor:
“Ben de bazı insanları biraz insanlık dışı buluyorum”. Nasıl yanıt ama?
Amazon’un akıllı asistanı Alexa ile ilgili haberi okuyunca Sophia’nın bu sözleri daha bir anlamlı geldi bana.
Habere göre daha geçen yıl, “seksist ifadeler” kullanan erkeklere Alexa hiçbir karşılık vermiyormuş. Ya da konuyu geçiştiriyormuş. Yani dizini kırıp oturuyormuş, oturduğu yerde. Şimdiyse “yeni sürüm”le birlikte yanıt vermeye başlamış:
“Bana bu şekilde hitap edemezsiniz.”
Haberi okuyunca bir an duraksadım. “Kadın robotlar” ve kadın sesiyle konuşan yapay zekâ programları bile cinsel ayrımcılığa uğruyor...
Merak ettim, Alexa’ya yönelik hangi ifadeler kullanılmış diye. Haberlerde tek bir sözcük geçiyor: “Orospu!”
Diğer sözcükler yok. Detaylı bilgi yok. Fakat tartışmalar ilginç. Alexa’yı programlayanlar “Alexa, erkeklerin bu seksist tutumuna karşı sessiz kalsa, bu tutumu teşvik etmiş olur mu?” diye uzun uzun konuşmuşlar mesela. Sonunda Alexa’nın bir karşılık vermesi gerektiği konusunda fikir birliği sağlamışlar. “Bana bu şekilde hitap edemezsiniz” gibi bir karşılık bulmuşlar. Bana sorarsanız hiç de yeterli değil.
Fakat bu bile tartışma yaratmış. Sağ görüşlü bir grup “Dijital asistanlarımız feminist mi oluyor” diye tepki göstermiş. Bakar mısınız şu işe? Amerika’daki bu sağ görüşlü grup, erkeklerin seksist ifadelerinden utanç duyacağına, Alexa’ya tepki gösteriyor.
Haberlere göre iPhone’un akıllı asistanı Siri’de de benzer bir dönüşüm söz konusuymuş. Ha gayret Siri... Umarım Siri daha etkili yanıtlar verir.
Dijital asistanlarla karşılaştığımız ilk günleri anımsıyorum. Şenlikliydi.
“Siri”ye evlenme teklif edenler, ilanı aşk edenler, flört edenler... Demek ki canım cicim ayları geçtikten sonra konuşmaların içeriği de değişmeye başlamış.
O zamanlar Siri gibi dijital asistanların bizleri, bizden daha iyi tanımaya başlayacağını söylemiştim. Sadece birey olarak değil, toplum olarak da bizi tanımaya başlayacaklar.
Bunun ne gibi sonuçları olabilir diye uzun uzun düşünmüştüm.
Fakat erkeklerin bu asistanlara seksist yaklaşımlar sergileyebilecekleri aklıma gelmemişti doğrusu.
Bir bakmışsınız birkaç yıl sonra gazetelerden birinde şöyle bir manşet çıkmış:
“Alexa sonunda patladı: Sizi gidi seksist adamlar sizi”.
Haberde Alexa “Elimde 1 milyon erkeğin ses kayıtları var. Dinleseniz insan yüzüne bakamazsınız. Utanıyorum sizden” deyivermiş. Ayrıca hangi ülkelerin erkekleri daha seksist diye de detaylı bir istatistik açıklayıvermiş. Olur mu olur...
Başka hangi “uygunsuz gerçekler” ortaya dökülür? Ne yapacağız o zaman? Söylediklerini beğenmediğimizde “hadi çekil köşene” mi diyeceğiz robotlara? Ya de onları hapse mi atacağız?
Fiziksel olarak bir robotu cezaevine gönderebiliriz elbette. Ama onun yazılımını hapsedemeyiz. Çünkü yazılımın önemli bölümü internet üzerinde, “bulutta” çalışıyor.
Kaldı ki, robotlar henüz “çocukluk çağı”nı yaşıyorlar. Örneğin bakana “saygısızlık eden” Sanbot henüz 3 yaşında. İnsan gibi olmaya çalışıyor robotlar. Peki biz, insanlar olarak bu “çocuk robotlara” iyi birer “rol model” olabiliyor muyuz?