Cemal Süreya’nın 28 Temmuz’daki 90. yaş günü etkinliği bilgisi Cemal Süreya Kültür Sanat Derneği başkanı şair, yazar Seyyit Nezir’den e-posta olarak gelince, ben de konumu Cemal Süreya’ya ayırdım.

Bu dernek, 2003’te şair, denemeci, efsane Cumhuriyet Savcısı İsmet Kemal Karadayı’nın başkanlığında 14 yıl önce kuruldu.

Kurucuları arasında (ad sırasıyla) Üstün Akmen, Hüseyin Alemdar, Uğurtan Atakan, Bedrettin Aykın, Perihan Bakır, Cengiz Bektaş, Egemen Berköz, Erdoğan Ersever, Mehmet Yaşar Günaçgün, Aydın Hatipoğlu, Mehmet Ali Işık, Alpay Kabacalı, Sabri Kuşkonmaz, Zuhal Tekkanat, Günnur Yalçın yer alıyor. 

Derneğin amacı Cemal Süreya adını yaşatmak; poetikasını, kitaplarını tanıtmak biçiminde özetlenebilir.

Cemal Süreya yalnızca şair değildi, aynı zamanda çevirmen, eleştirmen, sanat yönetmeni, maliye müfettişi, genel müdürdü. Ama tüm ömrünü şairliğe adadı. 

KİŞİLİĞİ DE ŞİİR OLAN İNSAN

Cemal Süreya, İlhan Selçuk’a göre “şiirleri dışında kişiliği de bir şiir olan insan”dı. “İkinci Yeni” tanımını ilk kullanan edebiyatçı Muzaffer İlhan Erdost’a göre de “Fırat kenarının ince dumanı”ydı. Refik Durbaş içinse “Türk şiirinin uçurumunda açan kır çiçeği”... 

Cemal Süreya, yalnızlığı sevse de arkadaş canlısı, okuyan, bir ağaç gibi özgür ruhlu bir şairdi. Şiire ve dergiciliğe tutkundu. “Bir dergi gibidir benim yaşamım, bu yüzden ölmem, batarım” diyordu.

Türkçeyi, Garip Akımı şairlerinden öğrendiğini söylüyor, ama bu akıma karşı oluşturulan İkinci Yeni şairi olarak anılıyordu. Eleştirmen Asım Bezirci’ye göre, İkinci Yeni’nin en iyi şairlerindendi.  

ŞİİRLERİNİN KAYNAĞI

Kendini edebiyata adamışlığıyla, yazdığı şiirlerle, “Sevda Sözleri”yle olduğu kadar yazmadığı şiırlerle ve yaşamıyla gerçek bir şairdi o. Kaynaklarını bir yandan çok iyi tanıdığı Fransız şiirinden, bir yandan Divan ve halk şiirinden, bir yandan mitoloji ve destanlardan, kutsal kitaplardan alan Cemal Süreya şiiri, bütün bunların harmanlandığı noktada oluşmuş aydınlanmacı bir şiirdir. Ancak Cemal Süreya’nın edebiyatçı kimliğinin şair yanı kadar olmasa bile önemli bir başka dalı da portre yazarlığıdır. İzdüşümler’de yazdığı portreler, “Cemal Süreya’nın kalemle çektiği fotoğraflar”dır. 

Tuğrul Tanyol, Yaşasın Edebiyat’ta şöyle yazmıştı: “Aşk şiirlerini severdi, güzel şiirin aşktan kaynaklandığını düşünürdü sanki. Şiirde modernistti ama yine de geleneksel olanı severdi (tüm iyi şairler gibi). Lirik şiirin içine ironiyi, kent adlarını, dağların ve ovaların adlarını kolayca sokuverirdi... Özel adları şiirde bu denli güzel kullanan bir başka şair var mıdır bilemiyorum. Beklenmedik bir şiir yazdığını söyleyebiliriz, bir dizeden sonra ne geleceğini asla bilemezsiniz onda... Yaşamda yaptığı gibi şiirinde de sizi şaşırtmayı seviyordu.” (Ocak 1999)

Küçükçekmece Belediyesi Sağlık ve Kültür İşleri’nin 8 Ocak - 9 Şubat 2020 arası “Hayat Kısa Kuşlar Uçuyor, Cemal Süreya’yı Anlamak” adıyla düzenlediği sergi, şimdi şair, yazar Güney Özkılınç’ın yönetiminde, aynı adla kitaplaşmış bulunuyor; bilmenizi, yararlanmanızı isterim.

Cemal Süreya’yı saygıyla anarken, kültürel etkinlikleri, bu alandaki yayıncılığı destekleyen yerel yönetimleri kutluyorum. Cemal Süreya bunu çoktan hak etmişti.

ORMANLARIMIZ YANARKEN...

Bizim kültürümüzde ağaç kutsaldır. “Yaş kesen, baş keser”, “Ağaca sarılma günü”, “Orman Haftası” gibi sözler günler haftalarla anılan, yaşanan, kutlanan ağaç sevgisi varken, ağaç bir özgürlük simgesiyken; iklim krizinin, sıcaklık ve kuraklığın tetiklediği yangınların söndürülememesi ayrı bir suçtur. Öte yandan bu güzel ülkede bu yangınların eğer biri bile sabotaj ise orman yakmak, insanın kendini, geleceğini, ruhunu, özgürlüğünü, yüreğini yakmaktır ki, insana yakışmaz; suçtur da. Bu yangını her türlü olanağı kullanıp söndürmemek de suçtur. Bunu fırsata dönüştürüp orman alanına çökmek de...

Şimdi yanan alanlar işgal edilmeden, oralara zeytin ağacı dikme zamanı! Hepimize geçmiş olsun...