Yaşadığımız yılda tüm dünya, ülkemiz koronavirüs salgını yüzünden altüst oldu. Yaşama isteği her şeyin önüne geçti. Herkes önce “can” derdine düştü. Doktorlar, hemşireler, sağlık çalışanları canları pahasına, can kurtarmaya çalıştılar, kurtardılar da. Onlara ne kadar teşekkür etsek, onlarla ne denli övünsek, onların ne kadar çok anıtını diksek azdır. Bu nedenle en uzun yıl biterken Godot’yu bekler gibi, koronavirüse karşı aşıyı bekliyoruz!

Beklenen Godot, gelmez biliyorsunuz. Ama neyse ki bizim aşıların birazı sonunda geldi! İşte böyle bir ortamda 2020 yılının edebiyat gündemi de doğallıkla sağlıklı bir yol izleyemedi. Kültür sanat etkinlikleri aksadı, yavaşladı, durdu. Gazete, kitap yayıncılığı zor günler yaşadı.

Cemal Süreya’nın “Edebiyatın nabzı dergilerde atar” diye tanımladığı edebiyat dergilerinin bir bölümü koşullarını zorlayıp ayakta kalabildi. Varlık, Hürriyet Gösteri, Milliyet Sanat, Kitap-lık, Cogito, Türk Dili, İnsancıl, Çağdaş Türk Dili, Berfin Bahar, Şiirden, Şiiri Özlüyorum, Patika, Eliz Edebiyat, Sözcükler, Notos, Sincan İstasyonu, Kurşun Kalem, Sarmal Çevrim, Çini Kitap, Özgür Sanat, Esinti başta olmak üzere 200 dolayında olduğu söylenen bu dergilerden birçoğunun okurla buluşması kutlanmalıdır.

Bu dergiler içinde kuşkusuz ki ürünleriyle, özel dosyalarıyla öne çıkan dergiler var. Düşünce dergisi Cogito, Kış 2020 tarihli 100. sayısı 435 sayfayla “Eleştiri Zamanı”nı irdeliyor. Övgüye değer.

‘Genç Yazın’

Cumhuriyet Kitap’ın 30 yıldır her perşembe gazetemiz eki olarak okurlarıyla buluştuğunu; edebiyata, kitap yayıncılığına yön veren; haftalık, kitap/edebiyat dergisi kimliğini, bugünlerde yazar kadrosunu genişleterek sürdürdüğünü belirtelim. Ama kasım ayından beri gazete içerisinde yer alan “Genç Yazın” sayfasında da üniversiteli öğrencilerin gönderdiği öykü, şiir ve denemelerin Işık Kansu (eşgüdüm), Özcan Karabulut (öykü), Ferruh Tunç (şiir), Öner Yağcı (deneme) tarafından seçilerek yayımlandığını ayrıca anımsatalım.

Edebiyat ödülleri

Yılın edebiyat ödülleri birer birer açıklandı, ancak ödüller kazananlara törenlerle değil, aynı gün farklı saatlerde kendilerine törensiz verildi ya da posta ile gönderildi.

Saygın edebiyat ödülleri zincirine bu yıl yenileri de eklendi. Bunlardan biri gazetemizin simge adlarından, edebiyatımızın usta yazarı Oktay Akbal için Oktay Akbal Edebiyat Ödülleri oldu. Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin ev sahipliğinde yapılıyor. 2020 yılında çıkan öykü kitapları yarışacak, 2021 yılında verilecek. Ödül 2022’de romana, 2023’te köşe yazısına ayrıldı. Bu yılın son katılma tarihi: 4 Ocak 2021.

Aslında basın özgürlüğü olmadan hiçbir ödülün de anlamı yok. 2020 Basın Özgürlüğü Ödülü de Cumhuriyet’e verildi. Basın Konseyi Başkanı Pınar Türenç, “Tüm baskılara karşın halkın haber alma hakkını yerine getirdikleri için ödül alan meslektaşlarıma teşekkür ederim” dedi. Ayrıntıları dünkü gazetemizden okumuşsunuzdur.

Ödüllerin, kitapların pandemi gölgesinde gereken işlevi yaratmaması 2020’yi edebiyat açısından kayıp bir yıl konumuna dönüştürdü. Bir yandan da edebiyatçıyı ve sanatçıyı koronavirüs, pandemi, karantina konusunda buluşturdu. İnsanı ve toplumu anlamada ve anlatmada işlevi büyük oldu. Sosyalleşme yerini yalnızlaşmaya ve yayıncılık açısından da dijitalleşmeye yöneltti. Yaşam özlendi. Kentler, caddeler, sokaklar özlendi. İnsanın insana dokunuşu özlendi.

Yaşamın yeni baştan gibi kurulması, en uzun yılın bitmesi, yine insanın insana verdiği öneme bağlı değil mi? Bunun için her şeye yeni baştan başlamamız için bilim insanları var gücüyle çalışıyor ve belki doğa bize yeni bir şans tanıyor! Bunu hiç unutmayalım. Tıpkı Melih Cevdet Anday’ın “Yeni Baştan” şiirinde vurguladığı gibi.

Yeni yılınızı kutluyor, sağlıklı, mutlu, huzurlu yıllar diliyorum.