Haziranda aşırı normalleşen Türkiye’de vaka sayıları artıyor. Ağustosta aşıda belli bir aşamaya gelinemezse kapanmalar gündemde. Perakendeci “Yaralarımız derin, desteksiz saramayız” diyor.

Dünya daha bulaşıcı olduğu kesinleşen Delta varyantının korkusunu yaşıyor. Birçok ülkede kısıtlamalar, kapanmalar başladı bile.

Türkiye için de durum farklı değil. Aşılamada ağustos ayı yeterli adım atılamazsa eylülden itibaren başlanan noktaya dönülmesi sürpriz görünmüyor. 

Sezonu kasıma kadar uzatmayı düşünen turizmciler şimdiden panik içinde. Turizmden doğrudan etkilenen perakendede de aynı endişe derinleşiyor. 

Pandemi süresince perakende sektörünü dünyadan ve Türkiye’den paylaştığı haberlerle yakından izlememi sağlayan bir iş insanı Sinan Öncel. 100’den fazla markayı bünyesinde toplayan Birleşmiş Markalar Derneği’nin başkanı...

Yeni bir dalganın beklentisi artarken sektördeki durumu ve beklentileri Öncel’e sordum. Normalleşmenin başladığı hazirandan itibaren hareketli günler yaşandığını söylüyor. Haziran anketine göre üyelerin yüzde 70’i 2019 cirosunu yakalamış. 

Temmuz ayının da turizmdeki canlılık nedeniyle çok iyi geçtiğini belirtiyor. 

DESTEK AYAKTA TUTTU

Öncel, dünyadan gelen haberlere göre ise kapanma olasılığının oldukça yüksek olduğu görüşünde. “Umudumuz yeniden kapanmadan önümüzdeki kışı atlatmak” diyen Öncel, son 15 ayda sektörün derin yaralar aldığını söylüyor. 

Bu dönemde dünyada çok büyük markaların iflas ettiğini, büyük iflas dalgalarının yaşandığını hatırlatıyor ve Türkiye için şunları söylüyor:

- Türkiye’de zorda olan firma sayısı daha sınırlı, bunun en önemli sebebi kısa çalışma ödeneği ile sağlanan destekler, banka kredileri ve piyasadaki firmaların birbirine açtığı krediler oldu. 

- Ancak şimdi bu kredilerin yüksek faizlerle geri ödenmesi perakendeciyi zorlayacak gibi görünüyor. 

- O bakımdan özellikle gençlere büyük iş imkânı sağlayan bu sektöre desteklerin devam etmesi kaçınılmaz görünüyor. Çok büyük yara aldık, bu yaraların sarılması için zamana ihtiyaç var.”

Perakendenin gündeminde tabii ki yine AVM’lerle kira sorunu ve genel giderler başrolde. Geçen haftalarda pandemide kira indirimine imkân veren örnek bir karar çıkmıştı. Bu sorunda ne aşamada olduklarını da şöyle anlatıyor: “Yargıtay’ın vermiş olduğu kararla uyarlama davalarında hâkimlerin kira konusunda tedbir kararı alabilmeleri çok daha kolaylaştı. Bu da kiracıların elini güçlendiren bir durum.”

Öncel kira ile ilgili gelecekte yaşanacak sorunun ipucunu da şöyle veriyor:

- Haziran temmuz dönemindeki talep artışları yerini durgunluğa bırakırsa indirimsiz ve enflasyon zammıyla karşımıza çıkan kiralar perakendeci için önemli bir sorun teşkil edebilir.

Pandemide yeni bir kapanmayı sektörlerin kaldıramayacağı ortada. Vatandaşına en az destek veren hükümet bu döneme hazırlanıyor mu? Büyük bir soru işareti!

KİRADA MÜCBİR SEBEP YASASINI BEKLİYORUZ

Sinan Öncel, pandemide yaşanan kira sorunlarını çözecek bir yasa hazırlığı olduğunu belirterek bir an önce çıkarılması gerektiğini ekliyor ve şunları söylüyor:

“Mücbir sebeple devletin kapanma kararı aldığı zamanlarda kapalı kalınan sürenin kiradan direkt olarak düşürülmesini öngören bir yasa çalışması yapıldığını biliyoruz. Ancak bu yasa henüz hayata geçmedi. Bundan sonra yeni kapanmalar olursa yani bu gibi durumlarda problem yaşamamak için bu yasanın perakende sektörü için çok önemli olduğunu vurgulamak isterim.”

Bu arada mağazaların açılmasıyla beraber kısa çalışma ödeneği alan personelin hemen hemen tamamının işlerine geri döndüğünü söyleyen Öncel, mağaza yeri değişikliği yapanlar veya yeni yatırım için karar almış olan markaların özellikle istihdam destekleri ile beraber yeni elemanlar almaya başladığını belirtiyor. Ancak “Bazı departmanlar küçüldü, bazı departmanlar kapatıldı ondan dolayı da işten çıkarmalar da kaçınılmaz oldu” diyor.