2020 yazından bu yana Ermenistan’daki gelişmeler Türkiye’nin de gündeminde. 10 Temmuz’da yeni bir milli güvenlik doktrini yayımladılar. 12 Temmuz’da Azerbaycan’a saldırdılar. Dört ay süren Dağlık Karabağ merkezli çatışmaların ardından 10 Kasım’da Rusya’nın tam kazanımı, Ermenistan’ın tam yenilgisi, Azerbaycan’ın önemli kazanımlarıyla savaş sona erdi.

En somut sonuç Rus askerlerinin 1993’te ayrıldığı Azerbaycan’a yeniden dönüşü oldu!

Azerbaycan 1991’de 8 muharip subayla kurmaya başladığı ordusunu hangi noktaya getirdiğini gösterdi. 

Türkiye 2009’da Azerbaycan’ın hassasiyetlerini gidermeden başlattığı Ermenistan’la diyalog sürecinin yarattığı tortuları attı. Türkiye ile Azerbaycan arasındaki “iki devlet tek millet” söylemi yeniden öne çıktı.

***

Ermenistan’da ise Kasım 2020’de başlayan iç gerilim darbe boyutuna ulaştı. 25 Şubat’da Genelkurmay Başkanı Gasparyan, Başbakan Paşinyan’ın istifasını istedi. 

O günden bu yana Ermenistan’da kaos ortamı devam ediyor. Darmadağınık devlet yelpazesinin bir ucundan ordu, bir ucundan kilise, bir ucundan diyaspora, bir ucundan iç muhalefet, tepesinden Rusya çekiyor.

Ermenilerin şapkasını önüne koyup “150 yıldır ne hallerdeyiz” sorusunu sorması gerekiyor. 

Komşumuz Ermenistan’da bizim gördüklerimiz şunlar:

1- Binlerce yıllık varlıklarının üstüne 30 yıldır, işleyen bir devlet kuramadılar.

2- Fransa’dan ABD’ye, Arjantin’den İsrail’e onlarca ülkede Ermenistan’daki nüfusun dört katı Ermeni var. İş Türkiye düşmanlığına, sözde soykırım iddialarına gelince, yılda en az 500 milyon dolar akıtıyorlar. Bunun onda birini Ermenistan ekonomisinin gelişimine yatırmıyorlar. 

3- Ermenistan’da her 100 kişiden 5’i umudu kaçak yollarla Türkiye’ye gelmekte arıyor. 

4- Haritaya Türkiye topraklarını da katıp bunu anayasaya koymakla geldikleri nokta ortada. Nüfus 2000’de 3.5 milyon, 2010’da 3 milyon, 2020’de 2.5 milyon.

5- Ermenistan’ın doğu komşusu Azerbaycan, batı komşusu Türkiye! Kuzeyinde Gürcistan var, onlardan toprak istediği için düşman. Güneyinde İran var. Onlar da sırf Azerbaycan’la düşman olması şartıyla “dost”.

***

Bu tablonun bölgede kimseye faydası yok. 

Soralım:

Bölgede büyük düşünebilecek bir ülke, bir lider var mı?

Aynı şey değil elbette ama akla Atatürk-Venizelos diyaloğu geliyor.

1922’de Yunanistan’ı yendiğimiz Kurtuluş Savaşı’nın üzerinden bir kuşak geçmeden 1934’te Balkan Paktı imzalamıştık.

Bugün Gürcistan, Türkiye ile anlaşma yaptıkça güçlendi. Bunu Gürcistan yöneticileri de ikili görüşmelerde açıkça söylüyor.

Güney Kafkasya gibi parçalı,sorunlu bölgelerde aklın yolu sınır ticaretini derinleştirip adım adım karşılıklı çıkarı güçlendirmek.

Ermeniler 150 yıldır ABD, Rusya, Fransa kıskacında piyonlaştırıldı. Geldikleri nokta ortada. 

Ermeniler el sanatlarına kafa yordukları kadar “Niçin bu haldeyiz” sorusuna kafa yorsalar, çıkışın küresel uşaklıktan değil, bölgesel barıştan geçtiğini görecekler.

Türkiye son yıllarda hep savaşlara kafa yorduğu için F-35’lerle S-400 arasında sıkışıp kaldı.

Ermenistan’ın durumunu para birimleri “dram” özetliyor:

1 Türk Lirası 70 Ermeni Dramı!