“Işık gibi doğdun Latife, soyadın Işıkdoğdu olsun.”

Atatürk, Latife Bekir Hanım’a böyle demişti. O, Atatürk’ün izinde ve ışığında Türk kadınının sosyal ve siyasi hayattaki yeri için ömrü boyunca çalışmış bir Türk kadınıydı.

1923 yılında kurulan Kadınlar Halk Fırkası ve devamı olan Türk Kadın Birliği’nin (TKB) kurucu ve yönetici kadrosunda yer aldı. 1928-1935 yıllarında ise TKB’nin başkanlığını üstlendi. Onun döneminde Kız Talebe Yurdu açıldı, işsiz kadın ve erkeklere iş bulmaları için yardım edildi, yoksul çocuklara kitap yardımında bulunuldu, bayramlık kıyafetler temin edildi, kız çocuklarına parasız Almanca, Fransızca ve İngilizce dersleri verildi. Bunlarla birlikte, kendisinin çıkardığı Kadın Sesi dergisi yayıma devam etti. 

İstanbul’da doğan Latife Bekir (1891-1952), Kocamemi Paşa, Morevi ve Moralı sülalesinden geliyordu. Konakta dadısından aldığı eğitimle Fransızca, babası İzmir’de Ziraat Nezareti müfettişiyken de Rumca öğrendi. Siyasi çalışmalarını, İstanbul Fatih Horhor’da bulunan Abdüllatif Suphi Paşa Konağı’nda, Hamdullah Suphi ile gerçekleştirdi.

MEBUS OLMAK!

Kurucu kadrosunda annesi Nesime Hanım’ın yer aldığı Osmanlı Teali-i Nisvan Cemiyeti’nde kâtipliğe başladığında ve bir kadın dergisinde yer aldığında henüz on yedi yaşındaydı. Başkanlığını yaptığı TKB dışında Himaye-i Etfal, Yeşilay, Çocuk Esirgeme, Türk Maarif Cemiyeti, Yardımseverler Derneği gibi birçok cemiyette üye olarak çalıştı. Yabancı ve azınlık okullarında Türkçe öğretmenliği, Konya Kız Muallim Mektebi’nde ise Fransızca öğretmenliği yaptı. 

Kendisine en büyük isteği sorulduğunda iki kelimeyle cevap vermişti: Mebus olmak! 

Yeni harflerin yaygınlaştırılması konusunda okuma yazma kursları düzenledi ve kadınların ders almalarını sağladı. Henüz kılık kıyafet devrimi yapılmamışken ipek kıyafetler giyerek ve şapka takarak örnek oldu.

YAŞASIN TÜRK KADINI

1930’da kadınların belediye seçimlerine katılma hakkını almasıyla Sultanahmet Meydanı’nda düzenlediği toplantıdaki konuşmasını “Yaşasın Türk kadını, yaşasın Cumhuriyet, yaşasın Gazi!” cümlesiyle tamamladı. CHP tarafından İstanbul şehir meclisine aday gösterildi ve belediye eğitim encümeninde yer aldı.

1934 seçimlerinin hazırlıklarına aktif olarak katıldı. İstanbul Belediye Meclisi üyeliğine seçilen ilk kadınlardan biri oldu. Aynı yıl, kadınlara siyasi haklar tanınınca Latife Bekir öncülüğünde TKB, Beyazıt’ta çok ses getiren bir teşekkür mitingine imza attı. 

1946’da en çok oyu alan ikinci kişi olarak İzmir’den CHP milletvekili oldu. 1949’da yeniden TKB başkanı seçildikten sonra, Dünya Kadınlar Birliği’nin ikinci başkanlığını yaptı.

ULUSLARARASI KADIN KONGRESİ

Latife Bekir, Türk kadınını dünyaya tanıtmak için belirli aralıklarla toplanan Uluslararası Kadın Birliği Kongresi’nin (18-24 Nisan 1935) İstanbul’da toplanmasını sağladı. Misafirperver bir Türk kadını olarak delegeleri Fatih’teki konağında ağırladı, onlara Türk geleneklerini tanıttı ve davetlerde diplomatik ilişkileri üstlendi. Kongre programını Fransızca olarak düzenledi. Bu birliğe üye olan ilk Türk kadını oldu.

Kongrenin açış konuşmasında Türk kadınının kurtuluşunun Mustafa Kemal’e ait olduğunu, onun sadece yurdu değil, Türk kadınını da kurtardığını ve Türk kadınının layık olduğu yere ulaşmasının Atatürk sayesinde olduğunu vurguladı. 

Kongre haricinde, kadın delegelere Boğaz gezisi ve Robert Kolej’de çay ziyafeti düzenledi. Beylerbeyi Köşkü’nde verilen öğle yemeğinin ardından Tepebaşı Şehir Tiyatrosu’nda, kadınların vatandaşlık haklarıyla ilgili bir konuşma yaptı. 

Kongrenin ardından, kadınların haklarını almış olmasıyla birliğin hedefine ulaştığını belirterek TKB’yi feshetti.

Latife Bekir, Türk kadınının her sahada aktif yer alması için yaptığı çalışmalarıyla bizlere, erkek egemen toplumda mücadeleci bir Cumhuriyet kadını olmayı öğreten Türk kadınlarından biri oldu.

Eylül ayı... Vefatının 69. yılı...

İyi ki doğmuş dediklerimizdensin Latife Bekir Çeyrekbaşı.

DOÇ. DR. EVRİM ŞENCAN GÜRTUNCA