Çocukluğumda, uzak bir mahallede ya da köylerde oturan tanıdıklar ya da akrabalar eve geldiği zaman konuşmalar olurdu: “Göde Omar nörüyor” diye soran olurdu. Akraba ya da tanıdık “Bunadı mokuyla oynuyor” diye yanıtlardı. “Çorapsızların Cilveli Cennet nahıl?” / “O da sizlere ömür, bunamıştı, gurtuldu.” Hey gidi Cilveli Cennet hey! Biri de Gont Aamat varıdı...

Yolumun “Tahtalı Köy” sapağına döndüğünü biliyorum: Sonum Göde Omar’ın, Çorapsızların Cilveli Cennet’in sonu mu olacak diye dertlenmekteyim. Ölünce ağaçlar gibi ayakta ölmeli. Ölmeli de ama o da bir ayrıcalık, tuzu kurular, avantacılar, üçkâğıtçılar, devleti soyan namertler, özel mi özel müteahhitler için… Ama nafiledir, gabîdir bunlar, ne hac yolunda ne de Bodrum’da bir dilberin yatağında ölebilirler… Sel, yangın, maden ölümleriyle de onurlanamazlar. 

***

İlkel insan ölmek istemeyen, ölüme çare arayan insandır; Ölümsüzlük Otu’yla, Ab-ı Hayat’la (Hayat Suyu, Bengi Su) ölümden kurtulmak istemiştir. Eskiçağ Toplumlarının Mitolojisinde Ölümsüzlük Arayışı hayat sofrasının ana yemeğidir. Günümüzde ölümsüzlük arayışı, belli bir kesimde, bunamanın belirtisidir. Halk yoksulluktan, yorgunluktan, ayağına uygun yorgan bulamadığı için bunar. Tarihin ayarını bozan, tarihe kazık atmak isteyen, hayata sağmal inek muamelesi yapan (her kim ise) başaramadığı oranda bunar.

***

İşte bu nedenle hacı Google’da “Bunama” maddesine başvurdum, karşıma “demans” çıktı. Diplomalı tıp tahsili yapmadığıma göre Google’daki yayınlardan alıntı yapmaktan başka çarem yok(tu). Bu yazı akademik bir yazı olmadığı için, yaptığıma “intihal” denemez.

***

Demans nedir?

Demans, hafıza, düşünce ve sosyal yetenekleri etkileyen bir grup belirtiyi, günlük yaşamınıza müdahale edecek kadar ciddi bir şekilde tanımlar. Spesifik bir hastalık değildir, ancak birkaç farklı hastalık bunamaya neden olabilir.

Demans genellikle hafıza kaybını içermesine rağmen, hafıza kaybının farklı nedenleri vardır. Yalnız hafıza kaybınız demansınız olduğu anlamına gelmez.

Alzheimer hastalığı, yaşlı erişkinlerde ilerleyici bir demansın en yaygın nedenidir, ancak bir dizi demans nedeni vardır.

Demansın belirtileri nelerdir?

Demans semptomları nedene bağlı olarak değişir ancak yaygın belirti ve semptomlar şunlardır; 

- Bilişsel değişiklikler, - Genellikle bir eş veya başka biri tarafından fark edilen hafıza kaybı, - İletişim kurma veya kelime bulmada zorluk, - Sürüş sırasında kaybolmak gibi görsel ve mekânsal yeteneklerle ilgili zorluk, - Zorluk muhakemesi veya problem çözme, - Karmaşık görevleri yerine getirmede zorluk, - Planlama ve örgütlenme güçlüğü, - Koordinasyon ve motor fonksiyonlarda zorluk, - Karışıklık ve yönelim bozukluğu, - Psikolojik değişiklikler, - Kişilik değişiklikleri, - Depresyon, - Kaygı, - Uygunsuz davranış, - Paranoya, - Halüsinasyonlar.

Demans neden olur?

Demans, sinir hücrelerinin ve beyindeki bağlantılarının hasar görmesi veya kaybından kaynaklanır. Demansın hasardan etkilenen bölgesine bağlı olarak demans, insanları farklı şekilde etkileyebilir ve farklı semptomlara neden olabilir.

Demanslar genellikle beyinde biriken protein veya proteinler veya beynin etkilenen kısmı gibi ortak noktalarına göre gruplandırılır. Bazı hastalıklar, ilaçlara veya vitamin eksikliklerine reaksiyonun neden olduğu gibi bunamalara benziyor ve tedavi ile iyileşebilirler.

İlerleyici demanslar:

İlerleyen ve geri alınamayan demans türleri şunları içerir.

Alzheimer hastalığı: Alzheimer hastalığı demansın en yaygın nedenidir. Alzheimer hastalığının tüm nedenleri bilinmemekle birlikte, uzmanlar küçük bir yüzdenin ebeveynlerden çocuğa aktarılabilen üç genin mutasyonları ile ilişkili olduğunu biliyorlar. Alzheimer hastalığında muhtemelen birkaç farklı gen yer alırken, riski artıran önemli bir gen apolipoprotein E4’tür (APOE).

Alzheimer hastalığı olan hastaların beyinlerinde plaklar ve karışıklıklar vardır. Plaklar beta-amiloid adı verilen bir proteinin kümeleridir ve düğümler tau proteininden oluşan lifli düğümlerdir. Bu kümelerin sağlıklı nöronlara ve onları bağlayan liflere zarar verdiği düşünülmektedir.

Diğer genetik faktörler, insanların Alzheimer’ı geliştirmesini daha olası hale getirebilir.

***

Edep duygum bana burada durmamı buyuruyor. Sözüm meclisten dışarı. Ölümcül hastalıkları yene yene 85 yaşına erişmiş bir fani olarak hastalıklara ve hastalara saygı duyarım. “Ölümsüz Olmak” için çalışanlar dışında…