Bilmem farkında mısınız, hükümetlerin ekonomi tarihimize armağan ettiği skandallara geçen hafta bir yenisi daha eklendi. Bu seferki büyük olasılıkla tarihe “Rusya’ya misilleme” başlığıyla geçecek.
Nasıl geçmesin ki! Ticaretten sorumlu devlet bakanımız Rusya’nın ticari engellemelerine ‘misilleme’ yapmak için Rus mallarına “kırmızı hat” uygulamasına başlanacağını açıklamış ve… Geçen pazartesi uygulama başlamışken AKP’nin bir başka bakanı da “Yok öyle bir şey, Bakanlar Kurulu’nda Kürşad Türzmen’in önerisi reddedildi” demişti!
Anlaşılan, AKP’nin içindeki iletişim kanalları yine tıkanmış, kararlar Bakanlar Kurulu’nun Devlet Bakanı’na zamanında iletilememişti. İşin bu kısmı AKP’nin iç işlerine girer bizi ilgilendirmez ama... Zarara uğrayacak olan da Türkiye!
Zira, misilleme taraflar üzerinde tehdit oluşturduğundan uluslararası ticarette pek başvurulan bir yol değil. Özellikle de global düzenin serbest piyasa ekonomisinde!
Üstüne üstlük misilleme yapmaya kalktığınız enerji gereksiniminizi karşıladığınız Rusya gibi bir devse bir bakarsınız ki kaş yapayım derken göz çıkıvermiş! Zira, uluslararası ticarette misilleme yapabilmek için:
1. İç ve dış siyasi konjonktürün eşzamanlı olarak değerlendirilmesi; uluslararası krizin yaygınlaştığı dönemlere denk getirilmemesi;
2. İhracatçı ve ithalatçının misillemeyle uğrayacağı çıkar kaybının önceden fiyatlandırılması;
3. Misilleme yapılacak ülkeden yapılan ithalatın yerli mal ve hizmetlerle ikame edilebilir ya da... İthalatın farklı ülkeye kaydırılabilir olması;
4. Misilleme yapılacak ülkeye ihraç edilen ürünlerin o ülke pazarında vazgeçilmez olması gerekir.
Kısacası, petrol-doğalgazda bağımlılığı kesinleşmiş bir ülkenin TIR’larını Rusya sınırda bekletti diye misilleme mümkün değil. Hele hele misilleme yapmaya kalktığınız ülkede ithalatçı firmalar ağırlıklı olarak Türk menşeli ise!
Geçen haftaki skandal da zaten böyle oluştu. Gündem çok hızlı değiştiğinden diğerleri gibi kaynadı gitti. Ardında ise:
- Rusya’nın kısa süre önce sebze-meyve ticaretine getirdiği engellerin bilinmesine rağmen Kürşad Tüzmen’in misilleme önerisini kimlerin danışmanlığında hazırladığı;
- Bakan Tüzmen’in Bakanlar Kurulu kararını beklemeden böyle bir uygulamayı neden basına bildirdiği;
- Önerinin Bakanlar Kurulu’nda kabul edilmeden uygulama aşamasına gelmesinde hangi etmenlerin etkili olduğu;
- Hükümetin devlet bakanlığı görevini verdiği bir siyasinin ardında neden durmadığı ve de...
- Rusların çifte fatura düzenlediğini iddia ettiği Türk menşeli firmalar için nasıl bir uygulamanın düşünüldüğü..
gibi soruları bıraktı.
Rusya pazarını kaybeder miyiz?
Türk-Rus İş Konseyi Başkanı Turgut Gür’ün açıklamalarına bakılırsa Rusya’yla son aylarda yaşanan tıkanıklığın Türkiye ihracatına faturası 1 milyar dolar civarında olacak. Bunun üretici-ihracatçı üzerindeki faturası tabii ki daha ağır olacak.
Öte yandan Türkiye, enerji dışındaki ithalatının büyük kısmını Rusya’daki Türk firmalarından yaptığından Türkiye’den gelen talebin daralması Rusları fazla etkilememekte. Türk firmalarının kazancının düşmesine neden olmakta! Zira:
• Türkiye’nin Rusya’dan ithal ettiği ürünler ağırlıklı olarak doğalgaz, petrol, kömür, petrokimya gibi zorunlu gereksinimler. Dolayısıyla, gümrüklerde oluşan en ufak bir gecikme bile üretim üzerinde etkili olmakta!
• Türkiye Rusya’dan 30 milyar dolar civarında ithalat yaparken Rusya’ya yaptığı ihracat ise 8 milyar dolar civarında. Yani, ithalat ihracatın 3.7 kat üstünde!
• Türkiye’nin Rusya’ya ihraç ettiği ürünler ise Rus pazarının farklı ülkelerden karşılayabileceği ürünler.
Kısacası, Türkiye’nin bırakın Rusya’ya misilleme yapmasını nazlanması bile söz konusu değil. Hele hele önünde petrol ve doğalgaz talebinin artacağı beş aylık kış mevsimi varken!
www.turkelminibas.net
