Nerede o coşkulu yılbaşı hazırlıkları! Gazetelerde sayfalarca yer alan yıllık değerlendirmeler, gelecek yıla ait beklentilerin listesi! Anlaşılan korkup geri gelir diye 2008’in adını bile anmak istemiyoruz.
Bir yıldır bu köşeden sürekli kriz uyarısı yapıldığı hatırlanırsa ben de yıllık değerlendirme yapmaktan yana olmayanlardanım. Onun yerine, senenin bu son pazartesisini global krizin, söylendiği gibi 2009’un ilk çeyreğinde sonlanmayacağını… Çin’deki son gelişmelerin krizin biteceği umutlarını kırdığından söz edeceğim.
Global kriz tepe yaptığından beri yerlisi-yabancısı, gelişmişi-azgelişmişiyle kapitalist dünyanın umut bağladığı Çin ne yazık ki beklentileri tersine çevirdi ve… Dünya Bankası raporuna bakılırsa 2007’de yüzde 11.9 olan büyüme hızı bu yıl ancak yüzde 9.4, 2009’da da yüzde 7.5 olabilecek!
Yani? Çin ekonomisi hızla küçülmeye, ekonomik küçülmeyle birlikte işsizlik de artmaya başladı.
Oysa Çin, kapitalizm için şu kriz ortamında 1.5 milyara yaklaşan nüfusuyla hem talep tıkanıklığını çözecek bir pazar hem de ucuz emek cennetiydi. Ekonominin küçülmeye başlaması Çin’i potansiyel pazar olmaktan çıkarsa da ucuz emek cennetini cehenneme çevirmeyecek. Aksine, küçülmeyle birlikte işsizlik arttıkça her ücret seviyesinden çalışmaya hazır olanların sayısı da artacak ve… Çin global sermaye için emek cenneti olmaya devam edecek.
Dahası, ülkedeki işsiz Çinlilere daha önce yurtdışında yüksek ücretlerle çalışırken şimdilerde işsiz kalıp ülkeye geri dönenleri de eklendikçe Çin global sermayenin hayal bile edemeyeceği bir cennete dönüşecek. Çin Sosyal Bilimler Akademisi’nin yaptığı bir çalışmaya göre sadece kentlerdeki işsizlik oranının yüzde 9.4 olması da zaten şimdiden bunu doğrulamakta!
Hatırlarsanız, Çin hükümeti yakın zaman önce 584 milyar dolarlık teşvik paketi uygulamaya koymuş, bunu da faiz indirimleriyle desteklemeye başlamıştı. Geçen haftaki 27 puanlık indirimle birlikte son çeyrekte 5’inci faiz indirimini yapmıştı. Çin Merkez Bankası, banka kredilerinin yıllık maliyetinin de yüzde 5.58’den 5.31’e düştüğünü açıklamıştı.
Bu kararın yatırımları özendirip büyümeyi yeniden ve ne hızla tetikleyeceğini söylemek için vakit erken ama Çin’in, çoktan kısa vadeli sermaye hareketleri, ikili ve çoklu anlaşmalarla küresel sermayeye eklemlendiğini unutmamak lazım.
Başka deyişle, Komünist Çin’in emek sömürüsü üzerine büyüdüğünü görmezden gelmemek lazım. Kaldı ki, Çin dediğiniz bir yanıyla global sermayeye göbekten bağlı olmak zorunda. Zira, tükettiğinin üçte birini ithal etmek zorunda olan dünyanın ikinci en büyük petrol tüketicisi.
Merkantil dönemi anımsatan korsanların nakliye gemilerini kaçırmalarına karşı askeri müdahaleye hazır olduğunu söylemesi bile sanki bu bağımlılığın bir göstergesi!
Öte yandan Çin, dünyanın malum en korkulan ihracatçı ülkelerinden. Çin mallarının fiyat rekabeti denince, tüm ülkelerin dudakları uçuklamakta. Bugüne kadar ucuz işçilik ve ulusal parasının değerini düşük tutarak sağladığı rekabet avantajıyla dünya pazarlarına egemen olabilmekteydi.
Hatırlarsanız, 1997 krizinin nedenlerinden biri de zaten ulusal parası Yuan’ı devalüe etmesiydi. Aynı süreçte, Asya kaplanları olarak adlandırılan komşu ülkelerin paraları ise dolara bağlı olduğundan aynı manevra olanağına sahip değillerdi ve finansal köpükte boğulmakla meşguldüler. Sonuçta Çin hem krizin etkilerini kolaylıkla ötelemiş hem de ihracata dayalı büyümeyle lider ülke konumuna yükselmişti.
Ne var ki, kasım ayı verileri Çin’in ihracatının da gerilemeye başladığını göstermekte. İhracattaki yüzde 2’lik daralma devam ettiği takdirde ulusal gelirinin yarısı kadar ihracat geliri elde eden Çin, küçülmeye devam edecek. Dahası, Çin mallarının ithalatçısı ülkeler durgunluktan çıkmadığı sürece Çin’in ihracata dayalı büyümesi efsane olacak.
Çin’deki küçülme krizin 2009’da atlatılacağını söyleyen Türkiye siyasetçilerinin ayaklarını ne kadar suya indirir bilemem ama… 2009 dünyanın neresinde yaşarsanız yaşayın zor ve kanlı bir yıl olacak.
Dileğim insanların barışı seçeceği bir yıl olması, ya sizin ki?
www.turkelminibas.net
