Biraz aklıselime sahipseniz global krizin nasıl fırsata çevrileceği masalını çözmüşsünüzdür. Özellikle de global sermayenin projelerine biraz meraklıysanız!

Malum, IMF anlaşmalarının GOP’la sınırları çizilen büyük projenin alt projelerinden başka bir şey olmadığını artık kapitalist dünyanın iktisatçıları bile itiraf ediyor. Dolayısıyla, imzalanacak IMF anlaşmasının krizden çıkmak için olmadığını... Ortadoğu’daki paylaşımın alt projelerinden biri olduğunu bizim de baştan bilmemizde yarar var!..

Başbakan Erdoğan ve kurmayları ekonomideki gidişattan hâlâ umutluyken... Enflasyon da gerilerken bu denli stratejik düşünmenin yeri mi diyebilirsiniz. Ne var ki, kasım ayında enflasyonun gerilemesi hatta piyasa beklentilerinin de ötesinde gerilemesi durgunluğun aşıldığını göstermeye yetmiyor!

Durgunluk sürdükçe Türkiye’nin Ortadoğu’da kendine biçilen roller karşısındaki pazarlık gücü de azalıyor!.. Pazarlık gücü azaldıkça jeopolitik konumunun bile dikkate alınmadığı “good boy”laşma dönemi başlıyor!!

Enflasyon düşüyor diye sevinmeyin!

Ekonomiyle hiç uğraşmayan biri bile, 1980 sonrası deneyimlerinden kriz dönemlerinde tüketici talebinin oynak seyir izlediğini yaşayarak öğrenmiş olmalı. Dolayısıyla, aylık veriler üzerinden öngörülerde bulunmanın bizi her zaman yanıltacağı da artık bilinenler arasında.

Ama... Ekimde 11.99 olan tüketici fiyatlarının (TÜFE) kasımda 10.76’ya gerilemesine bakarak 2009’da bu trendin süreceğini umanlardansanız:

• Kasımdaki düşüşün öncelikle tüketicinin satınalma gücündeki hızlı gerilemeden kaynaklandığını;

• Kriz dönemlerinde tüketicinin harcama önceliklerinin istikrarlı seyir izlemediğini, değişkenlik gösterdiğini;

• Tüketicinin tüketim ve yatırım kararlarında faiz oranlarının etkili olduğunu, dolayısıyla zaruri gereksinimleri dışındaki tüketim kararlarını daha sonraki aylara ertelemiş olabileceğini;

• Aralık ayı başındaki Kurban Bayramı’nın 9 günlük tatil görünümünde olması ve yılbaşıyla arasındaki zaman boyutunun kısalığı nedeniyle kasım ayı harcamalarının aralık ve ocak ayına dağıtılma olasılığının yüksekliğini;

• Enerji fiyatlarındaki gerileme kadar kış mevsimine girilmesine rağmen havaların ılıman geçmesi nedeniyle konut yakıtına ayrılan payın azalmasının,

Kasım TÜFE’sindeki gerilemede etkili olduğunu aklınızın bir köşesine yazın.

Eşikteki deflasyona dikkat kesilin!

Enflasyonun gerilemesi tabii ki hemen akla “Japonların başına gelen bizim de başımıza gelir mi?” yani... ekonomi deflasyonist sürece girer mi, sorusunu getirmekte. Ama, tüketim-davranış-gösteriş kalıpları yani farklı harcama yapıları nedeniyle Japon fobisine kapılmak için henüz erken.

Malum, deflasyon dediğiniz, tüketicinin başta dayanıklı tüketim malları olmak üzere bugün yapacağı harcamaları yarın fiyatların daha da düşeceği beklentisiyle ertelemesiyle ortaya çıkmakta. Ama, bizim tüketici şimdilik kredi kartlarıyla harcamalarını karşıladığından deflasyon riskini hemen algılamak zor.

Şöyle bir etrafınıza bakın, ne çok dükkânda erken asılmış yüzde 50’nin üstüne çıkan indirim ilanı göreceksiniz. İşsizlik arttıkça, ek kazanç olanakları azaldıkça ya da ortadan kalktıkça, kısacası gelirler azaldıkça harcamalar da gerilemekte. Dolayısıyla, paranın piyasadaki dolaşım hızı da azalmakta ve... Piyasada nakit para gereksinimi hızla artmakta.

Bu durumda nihai mal satıcısına da elindeki malı düşük fiyatla da olsa bir an önce elinden çıkarmak düşmekte. Fiyat etiketlerindeki rakamların küçülmesi talebin artması için tabii ki yeterli değil. Çünkü, önemli olan malın fiyatı kadar alıcısının da olması! Dolayısıyla, işsizliğin arttığı dönemlerde fiyatlar düşse bile talep artmamakta aksine deflasyonist süreci beslemekte!..

Her ne kadar AKP, global krizin Türkiye’ye etkisinin geçiştirileceğine iman ettiyse de... eşikteki deflasyon riskini dikkate almak zorunda. Zira, çizdiği iyimser tablo yerel seçim sonuçlarını etkilemese bile genel seçime kadar ayakta kalmasını zorlaştıracak.

Biz bunları ne kadar yazıp çizsek de AKP hükümetinin dikkate almayacağı kesin. Binlerce yılın Anadolu insanı, “Anlayana sivri sinek saz, anlamayana davul zurna az!” diye boşuna söylememiş!..

turkmini@superonline.com

www.turkelminibas.net