Dünya Sağlık Örgütü, “Çocuğun sağlığını, fiziksel ve psikososyal gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum ya da devlet tarafından bilerek ya da bilmeyerek yapılan tüm davranışları” çocuk sömürüsü olarak kabul etmekte.

Çocuk sömürüsünün en başında “çocuğun cinsel yönden” sömürülmesi gelmektedir. Bu sömürü de en ağır suç olan “insanlık suçu” olarak tanınmalıdır.

Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi’ndeki ilkeler “gerçek yaşamdaki” olaylar karşısında bir masal görüntüsü vermektedir.

1. İlke: “Tüm dünya çocukları bu bildirgedeki haklardan din, dil, ırk, renk, cinsiyet, milliyet, mülkiyet, siyasi, sosyal sınıf ayırımı yapılmaksızın yararlanmalıdır.”

2. İlke: “Çocuklar özel olarak korunmalı, yasa ve gerekli kurumların yardımı ile fiziksel, zihinsel, ahlaki, ruhsal ve toplumsal olarak sağlıklı, normal koşullar altında özgür ve onurunun zedelenmeyecek şekilde yetişmesi sağlanmalıdır. Bu amaçla çıkarılacak yasalarda çocuğun en yüksek çıkarları gözetilmelidir.”

8. İlke: “Çocuk her koşulda koruma ve kurtarma olanaklarından ilk yararlananlar arasında olmalıdır.”

9. İlke: “Çocuklar her türlü istismar, ihmal ve sömürüye karşı korunmalı ve hiçbir şekilde ticaret konusu olmamalıdır. Çocuk uygun bir asgari yaştan önce çalıştırılmayacak, sağlığını ve eğitimini tehlikeye sokacak fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişmesini engelleyecek bir işe girmeye zorlanmayacak ve izin verilmeyecektir.”

10. İlke: “Çocuk ırk, din ya da başka bir ayrımcılığı teşvik eden uygulamalardan korunacaktır. Anlayış, hoşgörü, insanlar arası dostluk, barış ve evrensel kardeşlik ortamında enerji ve yeteneklerin diğer insanların hizmetine sunulması gerektiği bilinciyle yetiştirilmelidir.”

Kendisini “insan” olarak gören herkesi yakından ilgilendiren “çocuk sömürüsü” konusunda ülkemize büyük hizmetleri olan saygıyla andığımız Prof. Dr. Nusret H. Fişek (1914-1990) anısına kurulan Fişek Enstitüsü Vakfı’nın “Türkiye Çocuk Emeği Kaynakçası” verilerine göre:

Çocuk askerler

Her geçen gün “çocuk sömürüsü” nüfus artışından çok daha hızlı bir biçimde artmakta ve bazı ülkelerde “çocuk askerlerin” iç savaşlarda kullanılması da yaygınlaşmakta.

“Çocuk askerler konusu 1990’lı yıllarda özellikle Afrika’da ve diğer kıtalarda yaşanan savaşlar, iç savaşlar ve çatışmalar artınca Birleşmiş Milletler’in ve Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuk Fonu’nun dikkatini çekmeye başladı. Bu savaşların ve iç karışıklıkların önemli bir bölümü, son derece yoksul insanların yaşadığı gariban ülkelerde gerçekleştiği için, silahlı gruplar; kandırmak, kaçırmak, korkutmak ve şiddet uygulamak yoluyla 100 binlerce çocuğu kolayca silah altına aldı. Kız-erkek bütün çocuklar, farklı işlerde zorla kullanılmaya başlandı. 6-7 yaşında, neredeyse bebek sayılabilecek kadar küçük çocuklar mayın döşemek, haber getirip götürmek, yemek yapmak ve daha da önemlisi ellerinde silahla savaşmak için kullanılıyordu. Kız çocuklar ise küçücük yaşta askerlerle zorla cinsel ilişkiye girmeye zorlanıyor ve sömürülüyor. (Sunal,O: Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 91)”

Sokakta yaşayan çocuklar

“Büyük kentlerde hızlı nüfus artışı, plansız kentleşme, göç, yoksulluk, artan enflasyon, işsizlik, kötü koşullarda barınma, aile içi şiddet, aile bütünlüğünün bozulması ve ailenin toplumsal desteğini kaybetmesi gibi durumlar aileyi ve tüm aile bireylerinin yaşamını olumsuz olarak etkilemektedir. Bu faktörlere ek olarak, ailedeki alkol ve madde bağımlılığı, babanın evi terk etmesi, ebeveynin başka kişilerle evliliği, gelir getiren kişinin yokluğu, macera arama, fiziksel istismar, cinsel taciz ve tecavüze uğramış olma, eğitim düzeyinin düşük olması, eğitim kurumlarının yetersizliği, toplumun geleneksel tutumları gibi durumlar tüm aile bireyleri içinde şüphesiz en fazla çocukları etkilemektedir. Bu faktörler çocukların aile ortamından uzaklaşmasını ve suç işleme potansiyelini arttırıcı bir ortam olan sokağa sürüklenmesine neden olmaktadır. (Subaşı, M., Kubilay, G.: Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 5: 2, Ankara)”

Çocuk sömürüsü, insanoğlunun 21. yüzyıla da aktardığı bir “insanlık suçu ve utancıdır”.