Kısa bir süre önce İstanbul Modern’de “Seçilmiş Anlar” fotoğraf sergisi açıldı. Şakir Eczacıbaşı’nın aramızdan ayrılışının 10. yılı nedeniyle açılan bu değerli serginin küratörü Bülent Erkmen. Bir yanda Şakir Eczacıbaşı’nın anları yakalayan fotoğrafları, diğer yanda Bülent Erkmen’in usta düzenlemesi, tasarımı. Bakan ve gören gözlerin buluşması... Şakir Eczacıbaşı’nın maalesef basımına yetişemediği aynı adı taşıyan kitabının tasarımı da yine Bülent Erkmen’e ait.

Sergiye gidemedim. Mart sonuna kadar gidebilir miyim? Bilmiyorum. Bir kaosun ortasındayız. “Yasaklılar” kategorisinde olmam nedeniyle sokak iznim hayli kısıtlı! Şimdilik Yazgülü Aldoğan’ın “Şakir Eczacıbaşı denizinde yüzmek” yazısından ve Aslı Öymen’in Halk TV’de Levent Çalıkoğlu ve Demet Yıldız’la yaptığı konuşmadan edindiğim hoş izlenimlerle yetinmek durumundayım.

Bir tiyatro sevdalısı

İKSV Tiyatro Festivali Direktörü olarak yıllarca birlikte çalıştım Şakir Bey’le. Benim şansımdı bu. Çünkü bir tiyatro sevdalısıydı. Sürekli okurdu, izlerdi, tartışırdı, sorgulardı, motive ederdi.

Muhsin Ertuğrul’un ayrı bir yeri vardı Şakir Eczacıbaşı’nın dünyasında. 1950’li yıllarda Tunç Yalman’la birlikte Vatan gazetesinin eki “Sanat Yaprağı”nı çıkarırken tanıştığı Muhsin Bey’le dostlukları Ertuğrul’un 1979’da vefatına kadar sürer. Bu süreçte, 1969 yılında basılan “60. Sanat Yılında Muhsin Ertuğrul’a Saygı” kitabı, Şakir Eczacıbaşı’nın öncülüğünde Mengü Ertel’den Haldun Taner’e, Hasan Ali Ediz’den Nureddin Sevin’e, Sabahattin Eyüboğlu’na daha pek çok değerli sanat insanını buluşturur. 1989’da, Şakir Eczacıbaşı’nın girişimi ve Prof. Dr. Özdemir Nutku’nun çalışmalarıyla Muhsin Ertuğrul’un anıları “Benden Sonra Tufan Olmasın” Dr. Nejat Eczacıbaşı Vakfı tarafından yayımlanır. Aynı şekilde, 1993’te Muhsin Bey’in tiyatro yazılarından oluşan, düzenlemesini Özdemir Nutku’nun yaptığı “Gerçeklerin Düşleri” yine Şakir Bey’in önerisiyle Eczacıbaşı Vakfı tarafından basılır. Bu üç eser, Türk tiyatrosunun önemli kaynak kitapları olmanın ötesinde Muhsin Ertuğrul’a bir saygıdır.

Özgür düşünce

Bernard Shaw ve Oscar Wilde hayranıydı Şakir Eczacıbaşı. 1995 yılında yazdığı “Bernard Shaw: Gülen Düşünceler” adlı kitabı Shaw’ın savaş, siyaset, bilim, din, sanat, eğitim üstüne görüşlerini yansıtır. 2002’de, “Oscar Wilde: Tutkular, Acılar, Gülümseyen Deyişler” kitabıyla Wilde’ın dünyasında dolaşır. O arada, benim yüksek lisans tezimi Amerika’da Oscar Wilde ve Gordon Craig üstüne yapmam ilgisini çekmiş, tezimi okumuş ve genişleterek kitaplaştırmam gerektiğini her fırsatta vurgulamıştı. Yapamadım, ama Şakir Bey’e verilmiş sözümdür. Yapacağım... Bernard Shaw ve Oscar Wilde, özgür düşünceyi ifade ederdi Şakir Eczacıbaşı için. “Onların dogmalara karşı savaşımının yirminci yüzyılda özgür düşüncenin önünün açılmasında büyük katkıları görülmüştür. İkisi de İngiliz dilinin Shakespeare’den sonra en çok okunan yazarları olmuşlardır” derdi. Sanatın her alanında olduğu gibi tiyatroda da sansüre, yasaklara karşıydı ve bunun mücadelesini hep verdi.

2008 Mayısı’nda, 16. İstanbul Tiyatro Festivali’ni sunarken, ki maalesef son tiyatro festivali oldu bu Şakir Eczacıbaşı’nın, şöyle diyordu değerli sanat insanımız:

“(...) İnsanlığı insanlarla, insanlara anlatan tiyatro/ İnsanlar arası sınırları tanımayan tiyatro/ Bağnazlığa, tutuculuğa, gericiliğe, durgunluğa karşı çıkan tiyatro/ Zamanaşımına uğramayan gerçekleri dile getiren çağlar üstü tiyatro/ Sözü, düşünceyi, inancı yücelten tiyatro.”

Evet, selam olsun size Sevgili Şakir Eczacıbaşı...