Zorbalık en çok dijital alanda yaşanıyor. “Siber zorbalık”, fiziksel zorbalıktan daha geniş bir etki alanına sahip ve ruh sağlığına ciddi olumsuz etkileri olabiliyor. Sanal ortamda yaşanan olumsuzlukların kanıtı zor olduğu için kaynağın bilinemediği durumlar oluyor, kurbanlar çaresiz kalabiliyor.
Ay Koleji kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Saadet Badem, “Eğer çocuk herhangi bir iletişim cihazı taşıyorsa, dijital zorbalık riski her zaman var demektir. Ailelerin bilmesi gereken en önemli şey ise siber zorbalığı engelleyen ciddi bir yasa bulunmayışı. Avrupa, Amerika ve ülkemizde buna yönelik çalışmalar daha yeni yeni yapılıyor. Ancak sanal ortamda yaşanan birçok olumsuzluğun kanıtı zor olduğundan bu, meşakkatli bir süreç” diyor.
Badem'e göre, siber zorbalık bireysel olarak ya da grup halinde gerçekleşebiliyor. Okullarda bu örnekler oldukça sık görülüyor.
İŞTAH KAYBI, İÇE KAPANMA
Saadet Badem, siber zorbalığa uğrayan çocuklardaki değişimi şöyle anlatıyor:
“Çocukların her olumsuz durum karşısında yaşadıkları gibi siber zorbalık yaşadıklarında da duygularında, tutum ve davranışlarında farklılaşma gözlemlenir. Zorbalığa uzun süre maruz kalınması durumunda depresyon belirtileri görülebilir. Özellikle internet kullanımı sonrası mutsuzluğun, olumsuz duygu yoğunluğunun arttığı gözlemlenir. İştah kaybı, sinirlilik ya da içe kapanma, sosyal ortamdan uzaklaşma gibi davranışlar gözlemlenebilir.
Zorbalık ve şiddet, dün fiziksel ve sözlü, bugün siber, yarın ise başka bir şekilde var olmaya devam edecek. Zorbalığın önüne geçmek için en etkili yol, 'Değerler' eğitimi. Evrensel ve evrensel değerlerle örtüşebilen ulusal değerler toplumu iyileştirecek, dünyayı yaşanabilir kılacak çok önemli unsurlar.
Her türlü zorluk yaşandığında olduğu gibi siber zorbalıkta da en endişe verici olan şey, çocuğun evde ya da başka bir yerde destek alacağı birileri olmamasıdır.”
KENDİNİ SUÇLU HİSSETMESİN
Siber zorbalığa uğradığı anlaşılan çocuk için öncelikli olarak yapılması gerekenin, kendisini suçlu hissettirmemeye özen gösterilmesi olduğunu söyleyen Badem, “Çocuk suçluluk duygusu yaşayabilir ve bu da öz saygı kaybına neden olabilir. Sorunu çözmek için yardımcı olacağınızı ve yanında olacağınızı anlatmanız gerekir. Çocuğa olabildiğince şeffaf yaklaşmak da çok önemlidir. Bunların yanında, çocuğa siber zorbalık yapan kişiye ya da kişilere karşılık verilmemeli, sosyal ağdan engellenmelidir. Mümkün olduğunca tüm kanıtları kaydetmek ve belgelemek gerekir” diyor.
ÖNLEMLER
- Aileler bireysel olarak çocuklarının kullandıkları internet alanlarını düzenleyecek güvenlik önlemleri almalı.
- Güvenlik ağı oluşturulduktan sonra bile çocuk herhangi bir iletişim cihazıyla yalnız kalmamalı.
- Evin ortak kullanım odasında belirlenmiş saat diliminde aile bireylerinin girip çıktığı alanlarda cihaz kullanılması sağlanmalı.
- Anne-babalar çocuklarının duygu ve düşüncelerini yakından gözlemlemeli. Herhangi bir duygu değişikliği, davranışlarında farklılaşma veya depresyon belirtileri olup olmadığı takip etmeli.
- Çocuğa zaman zaman zorbalığa uğrayıp uğramadığı sorulabilir.
SİBER ZORBALIĞA ÖRNEKLER
Sosyal medya mecralarında taciz, kışkırtmak, dışlamak, özel ya da mahrem bilgilerini izinsiz sızdırmak, kişiye tehdit mesajları yollamak, hakarete varan ifadeler kullanmak, farklı hesaplardan taciz etmek, rahatsızlık vermek, bir başkasının hesaplarını ele geçirmek.
KIŞKIRTMA
Çocuğun herkesin nezdinde utandırılması ve aşağılanması anlamına geliyor. Diğer insanlar çevrimiçi veya çevrimdışı olarak bu durumu görebilir ve bu durum çocuğu rencide edebilir. Kışkırtma bu zorbalıkların en aşağılayıcısı ve ne kadar sürdüğüne bağlı olarak ergenlik çağındaki bireyleri en çok yıpratan zorbalık şekli olabiliyor. Ancak ispat etmek, kanıtlamak neredeyse imkânsız olduğundan, kanıt elde etmek ve bu durumun üstesinden gelmek de çok zor. Maruz kalan çocuk için ciddi psikolojik sonuçlara neden olabiliyor.
DIŞLAMA
Çocuğun görmezden gelindiği veya sosyal etkinliklere davet edilmediği durum olarak adlandırılıyor. Kurban, farkında olmadan grubun dalga konusu olabiliyor.
