Komşunun külüne muhtaç olunan zamanlar geride kaldı. Bugünlerde Endonezya’nın komşu Singapur ve Malezya ile ilişkisi kül-duman nedeniyle bozulmak üzere! Gerginliğin sebebi Sumatra ve Kalimantan adalarında birkaç ay süren orman yangını! Yangınlardan çıkan pus öyle yoğun ve kirlilik o kadar ciddi boyutlardaki bölgede hayatı krize soktu.

Bizdeki kar tatili oldu pus tatili. Eylülden beri adaların yanı sıra Malezya ve Singapur’da okullar defalarca tatil edildi. Uçaklar saatinde kalkamıyor, uçuşlar sıklıkla iptal ediliyor. Dünya Yüzme Şampiyonası dahil dışardaki birçok faaliyet iptal edildi. Turist sayısı azalırken Riau bölgesinde olağanüstü hal ilan edildi.

Uzaktan okumak gibi değil

Geçen haftalarda Kuala Lumpur’a gittim. Havaalanından çıktığım anda durumun ciddiyeti ve vehameti ciğerlerime ok gibi işledi, boğazım kurudu, gözlerim pustan yaşardı! Pus haberlerini uzaktan duyup okumaya benzemiyordu.

Komşuların şikâyeti üzerine Başkan Yardımcısı Yusuf Kalla “Mızmızlanmasınlar, şurada katlanacakları 1 ay pus, 11 ay güzel havamızdan faydalanıyorlar” diye çıkışmıştı. Adalar ve komşu ülkelerde çoluk, çocuk yaşlı, genç kaç aydır akut solunum yolu hastalıklarından telef olurken Singapur dayanamadı, cazip bir teklif yaptı. Çevre ve Orman Bakanı Vivian Balakrishan meslektaşına “Gel bu işi kadın kadına halledelim, yangınabiz de el atalım” dedi ancak Siti Nurbaya teklifi nazikçe geri çevirdi!

20 yıldır aynı hikâye

Son 20 yıldır hasat zamanı hikaye aynıydı; yangın körüklenip pus gelince gitmek bilmezdi! Endonezya orman yangınlarının benzeri yok, kolay söndürülemez! Yangın toprağın alt katmanına sızıyor ve toprakta bulunan karbon nedeniyle için için aylarca yanıyor. Alttan çıkan duman havayı daha çok kirletirken en iyi çare bu yıl geciken tropikal yağış.

Bu doğal bir felaket değil yangın! Kes ve yak tarım tekniği ile taammüden çıkarılıyor. Palmiye yağı hasatında kesilen ağaçların artıkları arazide yakılmakta! Böylece yeni dikim için daha hızlı bir şekilde, işgücü kullanmadan yer açılmakta. Aynı şekilde bakir yağmur ormanları da yakılıp dikime yer açılıyor.

Gaz maskesi dağıtılıyor

Sisli, puslu, karanlık hatırlayacağım Kuala Lumpur’dan ayrılırken orada yaşayanlar için üzgün, Cakarta’ya dönmekten mutluyum. Tedbirleri yetersiz bulan mağdur halk isyanda, başka bölgelere naklediliyor, gönüllüler N95 gaz maskesi dağıtıyor, hastaneler dolup taşmakta

Çaresiz kalan Endonezya sonunda her türlü yardım teklifini kabul ettiğini açıkladı. Uzun zamandır planlanan ABD gezisine giden Başkan Jokowi Widodo, yangının yayılması, pusun yarattığı hayati tehlikenin artması ve ulusal felaket ilan etme olasılığı nedeniyle gezisini yarım bırakıp dönmeye karar verdi. Allah’tan Başkan Obama ile görüşebilmişti, en azından eli boş değil epey bir dolar yardımı sözü alarak yola çıktı.