Uğur Mumcu’yu anmak, anlamak ve anlatmak
Mehmet Şakir Örs
Son Köşe Yazıları

Uğur Mumcu’yu anmak, anlamak ve anlatmak

24.01.2025 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

Bugün 24 Ocak; Cumhuriyet gazetemizin simge ismi, unutulmaz yazarı Uğur Mumcu’nun karanlık güçlerce katledilmesinin yıl dönümü. Bundan tam 32 yıl önce, 24 Ocak 1993 tarihinde, karlı bir Ankara gününde kaybetmiştik Uğur Mumcu’yu... O’nu, aramızdan koparılışının 32. yılında, saygı sevgi ve özlemle anıyoruz.

İçinde bulunduğumuz günler aynı zamanda ‘Adalet ve Demokrasi Haftası’ olarak da tanımlanıyor ve katledilen gazeteciler - aydınlar anılıyor. Bu bağlamda başta gazetemiz yazarları Uğur Mumcu, Muammer Aksoy, Ahmet Taner Kışlalı, Bahriye Üçok olmak üzere, katledilen tüm aydınlarımızın anıları önünde saygıyla eğiliyoruz.

ÖRNEK BİR AYDIN VE GAZETECİ

Uğur Mumcu, yaşamı boyunca, emperyalizme, faşizme ve her türlü karanlığa karşı korkusuzca mücadele verdi. Tam anlamıyla bir Aydınlanmacı ve Kuvvayi Milliyeciydi. Her şeyden önce yurtsever bir aydındı. O’nun izinden yürüyen bizler için de örnek bir aydın ve gazeteciydi.

Uğur Mumcu’yu basın ve yazın alanında öne çıkaran en önemli özelliği araştırmacı gazeteciliğiydi. Hukukçu ve gazeteci kimliğiyle; adaletsizliklere, haksızlıklara, hukuksuzluklara, yasaklara ve yolsuzluklara karşı hep mücadele etti. Bükülmez kalemi, Cumhuriyet’teki köşesi, kitapları ve makaleleri, bu mücadelenin en önemli araçlarıydı.

TOPLUMUN VİCDANI OLMAK

Uğur Mumcu’nun İzmir ve Ege ile de güçlü bağları vardı. Ulusal kurtuluş mücadelesinin verildiği bu coğrafyayı çok sever ve önemserdi. Yaz aylarında ailesi ile kaldığı Ayvalık ve çevresi ile de aktif iletişimi vardı. Yıllar önce İzmir’de ve Ege’nin değişik kentlerinde konuşmacı olarak katıldığı etkinlikler ve bıraktığı anılar unutulmaz.

O aynı zamanda toplumun vicdanıydı. Tavrıyla, seslenişiyle bulunduğu ortamları ve katıldığı konferansları adeta dalgalandırırdı. Bizim kuşaklar, O’nun yazıları ve kitapları ile yetiştiler. Geçmişte bizim de bulunduğumuz İzmir’deki ve özellikle de Dikili’deki etkinliklerde yaptığı konuşmalar, hâlâ belleklerimizdedir.  

CUMHURİYET VE UĞUR MUMCU

Uğur Mumcu, yaşamının anlamı haline gelmiş araştırmacı - gazetecilik uğraşısıyla, Cumhuriyet gazetemiz ile de bütünleşmişti. O’nu, mücadelesini ve anısını, Cumhuriyet gazetesinden ayrı düşünmek mümkün değildir. Bir bakıma Uğur Mumcu Cumhuriyet gazetesidir, Cumhuriyet gazetesi de Uğur Mumcu’dur.

O’nun ardından yaşadığımız süreci ve günümüzde yaşananları düşünüp değerlendirirken; her zaman, ‘Uğur Mumcu yaşıyor olsaydı acaba neler yazardı ve bu gelişmeleri nasıl değerlendirirdi’ diye düşünmeden edemiyoruz. Çünkü Uğur Mumcu yazıları, kitapları ve öngörüleri ile bugün de önümüzü aydınlatıyor ve bizlere ışık tutuyor. Bir kez daha anısı ve mücadelesi önünde saygıyla eğiliyoruz.

***

Marmaris’de çevre mücadelesi ve örnek bir siyasi tutum

Ege’nin yeşili bol diyarı Marmaris ve çevresi, bizim çok beğendiğimiz ve sevdiğimiz yörelerin başında gelir.  Hemen her mevsimde, daha kente girerken yeşilin her tonuyla karşılaşırsınız. Son dönemlerde bir yandan orman yangınları, diğer yandan beton ağırlıklı işgaller ve yapılaşmalar bu güzelim diyara gölge düşürmüş olsa da, yaşanan tüm olumsuzluklara karşın Marmaris yeşil kimliğini ve özelliğini korumaya çalışıyor.

Marmaris’deki çevre mücadelesi, Selimiye Koyu’nda yapılmak istenen 145 teknelik marina ve çekek alanı inşaatının önlenmesi ile geçen dönemden bu yana devam eden Sinpaş inşaatlarının durdurulması ve yıkılması konularında odaklaşıyor. Muğla Çevre Platformu temsilcileri, Selimiye’nin Datça - Bozburun Koruma Alanı’nda bulunduğuna dikkat çekiyor ve buradaki yapılaşmanın çevreye ve canlılara zarar vereceğini düşünüyorlar.  

SİNPAŞ İNŞAATLARI

Marmaris’de Milli Park sınırları içinde kalan alanda ‘Kızılbük Projesi’ olarak bilinen yapılaşma, tepkileri ve tartışmaları da beraberinde getirmişti. Marmarisli çevreciler, yıllardır bu yapılaşmalara karşı mücadele sürdürüyorlardı. Son olarak Marmaris Belediyesi, inşaata ilişkin 25 ruhsatı daha iptal etti.

Böylece üç farklı etaptaki toplam 58 ruhsat iptal edilmiş oldu. Geçen ay kıyı kanununu ihlal eden yapılaşma ile ilgili mahkeme de imar planı ve ruhsat iptali kararı vermişti. Bu kararın ardından belediye ilgili alanları mühürlemiş ve para cezası kesmişti. Henüz inşaatı başlamamış 3. etaptaki 25 yapı ruhsatı da belediye tarafından iptal edildi. İlgililer, böylece adı geçen yapılarda yıkımın yolunun açıldığını vurguluyorlar.   

YIKILACAK MI?

Konuyla ilgili olarak Marmaris Belediye Başkanı Acar Ünlü ile CHP Parti Meclisi Üyesi ve Çevre Mühendisleri Odası Eski Genel Başkanı Baran Bozoğlu, geçtiğimiz hafta Marmaris’de birlikte bir basın toplantısı yaptılar. Sinpaş inşaatları ile ilgili gelinen son durumu açıkladılar.

Başkan Ünlü, “Hukuki süreç kendi mecrasında işleyecek. Biz aldığımız kararın doğru olduğunu düşünüyoruz. Bunun sonucunda tabii ki yıkım kararının gelmesi muhtemeldir” dedi.   

ÖRNEK SİYASİ TUTUM

Bizce işin siyasi boyutu da çok önemli. Marmaris’deki bu inşaatlar önceki CHP’li başkan döneminde başlatılmıştı. Çevreciler konuyu CHP Genel Merkezi’ne kadar taşıdılar. CHP Genel Başkanı Özgür Özel’den duruma müdahale etmesini istediler. Konuyla ilgili olarak CHP’de bir komisyon oluşturuldu.

CHP Genel Merkezi adına konuyu izleyen PM üyesi Baran Bozoğlu ile görüştük. Bozoğlu, çevrecilerin haklı olduğunu ve önceki dönemle ilgili olarak araştırma yapıldığını söyledi. Biz de bu olaydan tüm siyasilerin ve yerel yöneticilerin önemli dersler çıkarması gerektiğini düşünüyoruz. Bu örnek siyasi tutum için, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’i ve parti yönetimini kutluyoruz.

***

Anadolu’nun ilk toplumcuları

Bu hafta sonu Karaburun’da nergis festivali var. Pek çok İzmirli ve Egeli, bu dönemde yönünü Karaburun yarımadasına doğru çevirir. Çünkü bu mevsimde yarımadada ortalık tümüyle nergis renklerine ve kokusuna bürünür. Nergis tarlalarından yükselen mis gibi çiçek kokuları ortalığı kaplar. Nergis festivali nedeniyle yolu bu yöreye düşeceklerin dikkatini, yöreyle ilgili bir başka konuya çekmek istiyoruz.

BÖRKLÜCE’NİN YURDUNDA NERGİS KOKUSU

Bizim de yolumuz ne zaman bu yöreye düşse, usumuzda Anadolu’nun ilk toplumcuları Şeyh Bedrettin, Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal’in anısı ve mücadelesi canlanır. Bu diyarda onların izini sürer ve yüzyıllar önce yaşananları yeniden duyumsamaya çalışırız.

Önceki haftalarda yayımlanan bir yazımızda yazdığımız gibi; büyük usta Nazım Hikmet’in ‘Şeyh Bedrettin Destanı’ ile rahmetli hocamız Prof. Dr. Bilge Umar’ın ‘Börklüce’ romanı adeta bize yol gösterir. Gittiğimiz yerlerde o dizelerin ve satırların izini süreriz.

ŞEYH BEDRETTİN-BÖRKLÜCE-TORLAK ANITI

Konuyla ilgili yazdığımız yazı ses getirdi. Değerli düşün, kültür ve siyaset insanı Kemal Anadol dostumuz bizi arayarak; Karaburun’da eski cezaevi alanında bir anıt yapılmasının düşünüldüğünü anlattı. Ama bu anıtta mutlaka Şeyh Bedrettin-Börklüce Mustafa-Torlak Kemal bütünlüğünün korunması gerektiğini vurguladı.

Biz de dostumuz Kemal Anadol’un bu önerisine yürekten katılıyor ve konuyla ilgili duyarlılığı için kendisine teşekkür ediyoruz. Karaburun’da yapılacak kültür merkezi ile birlikte, Anadolu’nun ilk toplumcularının anısını ortaklaşa yaşatacak ve gelecek kuşaklara taşıyacak bir anıtın, bu yöreye çok yakışacağını düşünüyoruz.

Yazarın Son Yazıları

Egeliler ‘Hadi gari’ diyor!

Ege ve Egeli ile özdeşleşmiş bir ifade vardır. Egeliler günlük yaşamda çok sık “Hadi gari” sözcüklerini kullanırlar. Bu ifade, içinde bulunulan duruma göre bazen bir hayret ifadesidir bazen de bir hareketlenme çağrısıdır.

Devamını Oku
05.12.2025
Halkın bütçesi

Bütçe görüşmeleri ve tartışmaları, ekonomi-politik değerlendirmeler açısından büyük önem taşır.

Devamını Oku
02.12.2025
CHP kurultayı ve Ege

Cumhuriyetin kurucu ve ülkemizin birinci partisi Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) 39. olağan kurultayı, bugün Ankara’da toplanıyor. 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde neredeyse bütün Batı Anadolu’yu CHP kırmızısına boyayan Egeli seçmenlerle CHP arasında çok köklü ve güçlü bağlar var.

Devamını Oku
28.11.2025
Umut ve direniş kurultayı

Günlerdir İBB iddianamesini ve CHP’ye yönelik yargısal kuşatmayı tartışıyoruz.

Devamını Oku
25.11.2025
Ekolojik yaşam savunucuları

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP30) Brezilya Belem’de çalışmalarını sürdürürken ülkemizin ekolojik yaşam savunucuları da alanlara çıkıyorlar.

Devamını Oku
21.11.2025
Umudu örgütlemek ve büyütmek

Küresel kapitalizmin neden olduğu ve otoriter siyaset anlayışlarının daha da ağırlaştırdığı iktisadi ve siyasal bunalımlar, bütün dünyada katmerlenerek devam ediyor.

Devamını Oku
18.11.2025
Asfalyalar atmasın!

Kış mevsimi kendini hissettirmeye başladı. Kış mevsiminin oldukça zor ve zorlu koşulları var. Öncelikle ısınma ve giyinme giderleri dar gelirli ailelerin belini büküyor. İçinde bulunduğumuz koşullarda elektrikle ısınmaya çalışmak, aile bütçeleri açısından başlı başına bir yıkım haline geliyor.

Devamını Oku
14.11.2025
Küresel adaletsizlik ve otoriterlik

Emperyalizme karşı duruşun ve mücadelenin simgesi, Kurtuluş Savaşı’nın önderi Mustafa Kemal Atatürk’ü; vefatının 87. yılında saygıyla andık, anıyoruz.

Devamını Oku
11.11.2025
Yerele darbe!

Bir zamanlar yereli güçlendireceğiz, yereli daha çok yetkilendireceğiz diyerek iktidara gelenler, son dönemde tam tersi işlere yöneliyorlar.

Devamını Oku
07.11.2025
CHP ile uğraşmayı bırakın!

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ilk genel başkanı olduğu CHP, Cumhuriyetin kurucu ve ülkemizin birinci partisi.

Devamını Oku
04.11.2025
Doğa ve iklim uyarıyor!

Son dönemde doğa ve iklim koşullarındaki gelişmeler, değişimler günlük hayatımızı derinden etkilemeye başladı. Deprem tehlikesi ve iklim krizi artık hepimizi daha çok ilgilendiriyor. İzmir ve Ege Bölgesi de bütün bu gelişmelerden alabildiğine etkileniyor.

Devamını Oku
31.10.2025
Cumhuriyet ve demokrasi

Demokrasi, Cumhuriyetle birlikte düşünülmesi ve birlikte anılması gereken çoğulcu, halkçı yönetsel sistemdir, anlayıştır. Her ikisi de birbirini bütünler ve tamamlar.

Devamını Oku
28.10.2025
Ege’nin Cumhuriyet sevdası

Yeni bir Cumhuriyet bayramı kutlaması daha yaklaşıyor. Başta Ege ve Egeliler olmak üzere bütün halkımız, Cumhuriyetin 102. yaşını coşkuyla kutlamaya hazırlanıyor.

Devamını Oku
24.10.2025
‘Asgari’ hayatlar

Yıl sonu yaklaşırken çalışanların ve emeklilerin büyük çoğunluğunu yeni yıl maaş artışlarının telaşı sarar.

Devamını Oku
21.10.2025
Tarım ve gıda, temel sorun

Dün 16 Ekim Dünya Gıda Günü’ydü. Bu anlamlı gün nedeniyle uzmanlar ve ilgili kuruluşlar konuyla ilgili açıklamalar yaptılar.

Devamını Oku
17.10.2025
‘Metal fırtına’

Türkiye’nin emek tarihinde metal emekçilerinin çok ayrı bir yeri vardır.

Devamını Oku
14.10.2025
CHP’de il kongrelerinden olağan kurultaya

Türkiye’nin kurucu-ülkenin 1. partisi Cumhuriyet Halk Partisi, kongreler ve kurultay sürecini yaşıyor. Önce mahalle delegelerinin seçimi ile başlayan süreç, ilçe kongreleri ile devam etti. Şimdi sırada il kongreleri var.

Devamını Oku
10.10.2025
Halk siyaseti

TBMM’nin açılışı sonrasında ortaya çıkan fotoğraflar, siyaset çevrelerinde tartışılmaya devam ediyor.

Devamını Oku
07.10.2025
Halk silkeleniyor!

İktidarın muhalif belediyeleri yönetsel açıdan kuşatması ve mali olarak silkelemesinin faturası doğrudan halka çıkıyor. Muhalif belediye başkanlarınca yönetilen kentlerde yaşayanlar, bu silkelemelerden alabildiğine etkileniyorlar.

Devamını Oku
03.10.2025
Derin yoksulluk

Ülkemizde büyük çoğunluğun temel gündemini ekonomik sorunlar oluşturuyor.

Devamını Oku
30.09.2025
Toprağıma, zeytinime dokunma!

Ege’de çevre sorunları ile birlikte çevre mücadelesi de büyüyor. Özellikle Muğla yöresinde kömür ve maden çıkarma amaçlı doğaya müdahaleler sürüyor. Ege’nin simge ağacı zeytin başta olmak üzere tarım ve orman alanları zarar görüyor. Verimli tarım toprakları yok ediliyor.

Devamını Oku
26.09.2025
‘Ev-Genç’liler!

Geçmiş dönemlerde siyasal ve toplumsal alanlarda gençlikten söz edilirken usa önce “Dev-Genç” gelirdi.

Devamını Oku
23.09.2025
Üreticiye darbe üstüne darbe!

İçinde bulunduğumuz aylar, Ege’nin tarım kesiminde hasat dönemidir.

Devamını Oku
19.09.2025
Siyasal direniş

Ülke ve halk olarak çok ilginç günlerden geçiyoruz.

Devamını Oku
16.09.2025
İktidar, İzmir’e kör ve sağır!

Ülkemiz genel anlamda zor ve zorlu bir dönemden geçiyor. Başta siyasal ve toplumsal gerginlikler olmak üzere, pek çok sorun halkı olumsuz etkiliyor. Ekonomik-sosyal sorunların dayanılmaz ağırlığı, yurttaş çoğunluğunun günlük yaşamını adeta bir cendereye dönüştürüyor.

Devamını Oku
12.09.2025
Yeniden kurtuluş ve kuruluş

Bugün 9 Eylül İzmir’in kurtuluş günü

Devamını Oku
09.09.2025
‘Uçun kuşlar uçun İzmir’e doğru...’

Güz döneminin başlangıcı olan eylül ayını doğrusu çok severiz. Yaz aylarının aşırı sıcağından, rehavetinden, tatil havasından çıkışı ifade eder.

Devamını Oku
05.09.2025
Barış arayışı ve mücadelesi

30 Ağustos Ulusal Bağımsızlık Günü ile 1 Eylül Dünya Barış Günü’nü ardı ardına kutladık. Ulusal Kurtuluş Savaşı ile bağımsızlığını kazanmış ve Cumhuriyeti kurmuş bir ülkenin yurttaşları olarak ulusal bağımsızlık ve barış günlerini birlikte kutluyor ve ortaklaşa sahipleniyoruz.

Devamını Oku
02.09.2025
İzmir Fuarı, Cumhuriyetin halk okuluydu

İşte yine İzmir’in “fuar günleri” geldi. Bizler, İzmirliler olarak bir İzmir Enternasyonal Fuarı’na (İEF) daha ulaşmanın sevincini yaşıyoruz.

Devamını Oku
29.08.2025
‘Daima Demokrasi’

Dünyada otoriter liderler arttıkça ve otoriterlik tırmandıkça, demokrasinin değeri-önemi daha iyi anlaşılıyor.

Devamını Oku
26.08.2025
Aydın’da yeni dönem

Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu’nun CHP’den istifa edip iktidar partisine geçmesinin yankıları sürüyor.

Devamını Oku
22.08.2025
Emek vurgunu!

Ülkemizde emeğiyle, alın teriyle geçinmek zorunda olan geniş toplumsal kesimler, en zor ve zorlu dönemi yaşıyorlar.

Devamını Oku
19.08.2025
‘Üzüm bizim canımız...’

‘Üzüm bizim canımız...’

Devamını Oku
15.08.2025
CHP'de örgütsel yenilenme

Cumhuriyet Halk Partisi’nde (CHP) kongreler-kurultay süreci başlıyor.

Devamını Oku
12.08.2025
CHP, Ege’de yeni döneme hazırlanıyor

CHP, Ege’de yeni döneme hazırlanıyor

Devamını Oku
08.08.2025
Mağduristan!

Bu iktidar döneminde, toplumda geniş kapsamlı mağduriyetler oluştu ve çok sayıda mağdur yaratıldı. Türkiye bir bakıma mağdurlar ülkesi oldu ve adeta “Mağduristan”a dönüştü! Üstelik son yıllarda mağduriyetler ve mağdurlar daha da artıyor.

Devamını Oku
05.08.2025
‘Susuz Yaz’

‘Susuz Yaz’

Devamını Oku
01.08.2025
Emekçinin, emeklinin çığlığı!

Ülkemizde ekonomik ve sosyal koşullar giderek ağırlaşıyor. Emekçiler ve emekliler için yaşam her geçen gün daha da çekilmez hale geliyor. Dar gelirli ve yoksul yurttaşlar, hayatın zorlukları ile başa çıkmakta zorlanıyorlar.

Devamını Oku
29.07.2025
Tarıma, tarımcıya vuran vurana!

Tarıma, tarımcıya vuran vurana!

Devamını Oku
25.07.2025
İktidarın açmazı

Siyasi iktidar, son dönemde izlediği politikalarla, başta kendi tabanı olmak üzere tüm seçmenlerin kafasını karıştırıyor.

Devamını Oku
22.07.2025