“Rusya’nın itibarını bozmak”, “ordu cephede savaşırken içerde siyasi gerilimi köpürtmek” suçlarıyla demir parmaklıklar ardına fırlatılan ve 8.5 yılla cezalandırılan “savaş karşıtı” İlya Yaşin, Haziran sonundaki Prigojin kalkışmasını böyle sorguluyordu: 

“Ordunun itibarına kim acaba darbe vurdu? Ben mi Rostov kentini ele geçiren ve askeri uçaklara Moskova’ya savaş açan, komuta zincirini bozan Prigojin mi?”

Yaşin, kendisi ve kendisi gibiler zindanlarda çürürken, Putin’in otoritesine dünyanın gözleri önünde meydan okuyan, tankları yollara çıkaran ve 15 Rus askerinin ölümüyle son bulan isyan denemesinin cezasız kalmasına şaşıyor, Putin’e “Gücünüz bize mi yetiyor?” diye soruyordu. 

Moskova’daki Gölge Oyunu (2 Temmuz) başlıklı yazımda bunları uzun uzun anlatmıştım…. 

Osmanlı’nın başıbozuk isyanlarını çağrıştıran “silahlı Prigojin kalkışmasını”, Putin’in çelişkili tepkileri izlemişti.      

Putin ilk elde olayı önce doğrudan “ihanet” olarak adlandırdı, “Sırtımızdan hançerlendik” diye yakındı.  

Akabinde komşu diktatör Lukaşenko sahneye çıktı ve “isyancıların böcek gibi ezilmemesi” adına devreye girdiğini söyledi. 

Ve savunma bakanı Sergey Şoygu ve Genel Kurmay Başkanı Valeri Gerasimov’a sinkaflı dille saydıran Prigojin, birden sustu.

“Vatana ihanetten yargılanıp, kurşuna dizilecek” Prigojin’le sürpriz şekile el sıkışıldı. 

GÜVERCİN, ŞAHİN RACONU

Paralı askeler ordusu Wagner grubunun lideri Prigojin Belarus’a gönderilecek, karşılığında ceza almayacaktı. Sade hapiste gün sayan Rus güvercinleri değil, dünya bu haber karşısında, “Nasıl yani?” oldu… 

TV eranlarında görüş serdeden uzmanlar, “Prigojin’in bundan böyle yürüyen bir ölü olduğunu, Putin’in bu kerte açık bir ihaneti  görmezden gelemeyeceğini, Prigojin’i bekleyen sonun er ya da geç geleceğini” beyan ettiler. 

Sorulan soru infazın “(Rusya’da fiilen var olmayan) hukuk devleti ilkeleri ile uyumlu olup olmaması” değil, neden hemen yürürlüğe sokulmamasıydı...

İlya Yaşin misali güvercinlere ayrı, şahinlere farklı kurallar mı çalışıyordu?

Prigojin isyanında yanıtı aranan ilk soru buydu. Kendisini, şahinlerin sözcüsü addeden Prigojin, işgali gerçekte eleştirmiyordu. 

Tersine Ukrayna işgalinin etkinlikle gerçekleştirilmemesine, ivedi sonuç alınmamasına itiraz ediyordu. Bunu yaparken ne ki Putin’in resmi “NATO ve Nazi tehdidi” söylemlerini yerle bir ediyor ve hüsranı savunma bakanlığı ile genelkurmayın gözle görülür yozluğu, beceriksizliğine bağlıyordu.

Özetle “Niye hâlâ Ukrayna’yı yerle bir edemedik? Neden bu savaşa saplandık?” diyor, “Genelkurmay başkanıyla, savunma bakanını hemen görevden al!” diyerek Putin’e sesleniyordu.

Kendi içinde “tutarlılığı” olan bu “şahin” görüşünün, kamuoyu yoklamalarından 

Rus toplumunda bir karşılığı olduğunu görüyoruz. 

İsyan vidolarında Rusların yol boyu Prigojin’e alkış tuttuğuna ve selfie yarışı içinde olduklarına tanık olmuştuk. 

Prigojin arkasında olduğunu varsaydığı bu kamuoyu desteği için yola çıkmış olmalı.

Gelin görün ki bıçak kemiğe dayandığında tamamen yalnız bırakıldı. Tek bir vali, tek bir ordu mensubu kendisini sahiplenmedi. 

Wagner’in kurucusu, dıpdızlak ortada  bırakıldı ve o andan itibaren her an avlanabilecek bir kurbana dönüştü. 

Putin’le boy ölçüşmeye kalkışan Wagner lideri, Moskova’ya 200 km kala isyanı, bu yalın gerçeği gördüğü için durdurdu ve “Çar” la- heyhat!-beklenmedik bir müzakereye oturdu. 

GERÇEK YERİNE ALGILARIN ÖNEMİ

Prigojin “yanlış hesap”la çıkılan bu devasa yol kazasının ardından Rusya’da uzun süre yaşayamayacağınıı anlamış olmalı. 

Ancak Wagner lideri muhtemelen 

1. Şahinlerin dokunulmazlığına bel bağladı, 2. Seyahat ettiği tepe kadrosunun olası bir suikasti önden haber alma yetisine güvendi; 3. Putin ve derin devlet hakkında bildiği sırlar nedeniyle korunacağını düşündü... 

“Devlet raconu” oysa bu değerlendirmelerin hepsini açık biçimde bertaraf etti... 

Gerçeği hiçbir zaman bilemeyeceğiz. 

Rusya misali rejimlerde, hakikat bilinmez. Önemli de değildir. 

Önemli olan algıdır. 

Algıya bakıldığında belirleyici olan rejime meydan okumanın her yöntemle bertaraf edilmesidir. 

Şahindir, güvercindir... fark etmez. 

Hangi cepheden gelirse gelsin tenkit, meydan okuma, eleştiri-heyhat!- kabul edilemez ve düzayak ihanet olarak algılanır. 

“Şahinler de dokunulmaz değildir. İster şahin, ister güvercin olun; siz siz olun Kremlin çizgisi dışına çıkmayın. En iyisini yalnız biz biliriz!” 

Prigojin suikastı ardından Moskova’dan verilen mesaj bu. 

Mesajın, Rusya’ya istikrar getirip getirmeyeceğini birlikte göreceğiz.