22 yıllık AKP iktidarı döneminde
neredeyse her yıl düşünce,
ifade ve basın özgürlüğünü hedef
alan yeni yeni düzenlemeler
yaşama geçiriliyor. TBMM’ye gelen
her pakette demokrasiye, hukuk
devletine yöneliş yerine ceza
kanununa eklenen yeni maddelerle
ifade özgürlüğü alanının daha fazla
daraltılması ile karşı karşıyayız. İşte
bu hedefe yönelik son girişim “etki
ajanlığı” tartışması. Ortaya çıkan 9.
yargı paketi taslağından öğreniyoruz
ki Türk Ceza Kanunu’nda tarif edilen
“casusluk, ajanlık” gibi kavramlara
“etki ajanlığı” adı altında yeni bir
kavram eklenerek suç icat edilmek
isteniyor.
SANSÜR YASASI ÖRNEĞİ
Taslağa baktığınızda AKP’nin daha önce “dezenformasyonla mücadele” adı altında Meclis’ten geçirdiği sansür yasasında olduğu gibi tamamen muğlak, kapsamı belirsiz suç tanımlamalarıyla gazeteciler, sivil toplum, bilim insanları, kısacası Türkiye’deki milyonların sesi yine soruşturmalarla, yargılamalarla, hapis cezalarıyla kısılmak isteniyor.
“Etki ajanlığı” adı altında Türkiye aleyhine propaganda yapanlar cezalandırılacak deniliyor. Ancak bu “kara propaganda” nasıl tanımlanacak, sınırları ne olacak bilinmiyor! Aslında biliniyor! Bu taslağı ortaya çıkaranlar demek istiyor ki “Siz AKP’nin yaptıklarını sadece övün... Eğer övmez de eleştirirseniz biz bir yolunu bulur, gereğini yaparız” diyor. Oldukça kaygı verici bir taslak ile karşı karşıyayız.
Biz aynı yaklaşımı sansür yasası dayatılırken de gördük. Gazeteciler, meslek örgütleri, siyasetçiler “dezenformasyonla mücadele” adı altında “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçu ile getirilen düzenlemenin vahim bir sansür yasası olduğunu görmüş ve hayata geçirilmemesi için mücadele vermiştik. Maalesef bizi dinlemediler. İşte şimdi başta gazeteciler olmak üzere yurttaşlara yönelik soruşturmalar ve verilen hapis cezalarından bu yasanın sakıncalarını hep birlikte yaşıyoruz.
CADI AVININ HEDEFİNDE
Şimdi yine ifade özgürlüğünü, basın özgürlüğünü ortadan kaldıracak benzer bir tehlikeli düzenleme ile karşı karşıyayız. Taslak Meclis’e gelirse, aralarında yabancı basın kuruluşlarının Türkiye’deki temsilcilerinin de bulunduğu tüm gazeteciler, iktidarın hoşuna gitmeyen bir haber, yorum veya eleştiri yaptıklarında, “etki ajanı” damgası yeme, soruşturma ve yargılamalarla, itibarsızlaştırma operasyonlarının subjesi olma riski ile karşı karşıya olacak.
Aslında çok iyi biliyoruz ki
Türkiye’de gazetecilerin başını
çektiği çok sayıda yazar, aydın, hak
savunucusu iktidara yakınlığıyla
bilinen medya ya da bizzat iktidar
yöneticileri tarafından hedef
gösterilmekte. Şimdi bu yasa
ile tamamen muğlak ifadelerle
beğenmedikleri bu isimlere
kolaylıkla “etki ajanlığı” suçlaması
yapabilecekler.
Bu tehlikeli girişim ile yalnızca haber ve basın özgürlüğü daha da kısıtlanmayacak... Hür tartışma ortamının, milyonlarca yurttaşın ifade özgürlüğünün de baskıyla sınırlandırılması söz konusu. Mesela taslak bu haliyle gelirse, Türkiye’deki herhangi bir gelişmeye ilişkin akademisyenlerin, iş insanlarının, bürokratların, sivil toplumun, alanında uzman kişilerin iktidarın hoşuna gitmeyecek demeçler vermesi kolaylıkla “etki ajanlığı” kapsama alınabilecek. Belgesel, film, makale, tez, istatistik gibi aklınıza gelebilecek bilginin bütün biçimleri “etki ajanlığına” sokularak karartılacak. Bir bakıma, 1950’lerde Amerika’da solculara yönelik yürütülen cadı avından hiç farkı olmayan bir felaket ile karşı karşıya kalabiliriz.
Yine tıpkı sansür yasasında olduğu gibi sosyal medya üzerinden “devletin iç veya dış siyasal tercihlerine kararlarına yönelik yorumda bulunmak” da rahatlıkla etki ajanlığı olarak nitelendirilebilecek!
SORGULANMAYACAK
Somut bir örnek vermek gerekirse, Gazze’de yaşanan katliamlara ve insanlık suçlarına rağmen Türk hükümetinin İsrail ile ticaret yapmasını duyurmak ve bunu eleştirmek hemen etki ajanlığı çuvalına sokulup konunun konuşulması, tartışılması engellenebilecek.
Bu düzenlemenin yaşama
geçirildiği ve geçirilmek istendiği
iki ülke Rusya ve Gürcistan.
Gürcistan’da halk böyle bir
tasarının hayata geçirilmesine tepki
gösterince tasarı rafa kalkmıştı.
Bugünlerde yeniden gündemde
olduğunu okuyoruz.
Rusya’da ise halihazırda
uygulanmakta ve bunun sonucu
olarak gazeteciler, sivil toplum ve
birçok muhalif ya hapiste ya da
suskun kalmayı tercih etmekte!
Şimdi aynı tehlike Türkiye’nin
kapısında!
Anlaşılan o ki geçen yıl tüm
itirazlara rağmen Meclis’ten
geçirdikleri sansür yasası yetmemiş!
Şimdi de amaçları “ajan” yakalamak
falan değil, gazeteciyi, eleştirel aklı,
bilginin her türlüsünü baskıyla
susturmak! Tek istedikleri sessiz,
sinik, düşüncesini ifade edemeyen
baskı altında bir toplum! Kimse
konuşmasın, kimse kendilerini
eleştirmesin istiyorlar. Bu halk,
bu ülke bu antidemokratik sansür
uygulamalarından artık bıktı
ÖZGÜRLÜKTEN YANA OLACAĞIZ
Böyle bir taslağın Meclis’e
getirilmesinin düşünülmesi
dahi kaygı, endişe verici. Sadece
ülkemizde değil uluslararası arenada
da zaten kötü olan demokrasi
karnemizi, itibarımızı daha da
sıkıntıya sokar. Umarım gelmez.
Ama gelirse de ifade özgürlüğümüzü,
basın özgürlüğümüzü yok etmeyi
amaçlayan bu düzenlemeye karşı
başta basın meslek örgütleri, barolar
olmak üzere sivil toplum örgütleri
ve yurttaşlarımızın sonuna kadar
mücadele edeceğine inanıyorum.
Türkiye’nin geleceğinin demokrasi
ve hukuk devletinde olacağına
inanan Cumhuriyet Halk Partimiz de
hak ve özgürlük savunucularını bu
mücadelede yalnız bırakmayacak,
tereddütsüz yanlarında olacaktır.
Utku Çakırözer Gazeteci
CHP Eskişehir Milletvekili
