Şüphesiz jeolog veya jeofizikçi veya sismolog olunca üstüne üstlük bir de profesör unvanınız varsa, konuşursunuz. Uzmanlık konunuzdur. Size mikrofon tutulur, tweet atarsınız, ekranda boy gösterirsiniz, psikolojisi bozulan yazarları tedavi bile edersiniz anlatımlarınızla. Konu Marmara’daki faylar. İstanbul’da 6.5’ten büyük deprem olur mu olmaz mı? Şimdi Marmara Denizi’nde 2000’lerden itibaren İTÜ-Fransız bilimcilerin işbirliği ile yapılan kapsamlı araştırmalar, aslında Marmara’nın fay yapısını ve özelliklerini epey çözdü. Yeniden araştırdım, soruşturdum konu üzerinde fiilen çalışan bilimcilerden... Fay geometrisi şöyle: Kuzey Anadolu Fayı Kocaeli körfezinden Marmara’ya giriyor Saroz’dan Yunanistan’a uzanıyor. 1999 depreminde KAF’ın Kocaeli kolu 7.4 ile kırıldı. Sonra KAF’ta 2 ay sonra kırılmamış Düzce kolu 7.2 ile kırıldı. Bunlar büyük depremlerdi. Körfez ağzına kadar olayı bitirdi.

ÇINARCIK FAYI, DÖRT YÖNLÜ ETKİ

Adaların güneyinde Yalova’ya yakın Çınarcık boyunca uzanan ayrı bir KAF kolu var. Burası uzun değil. Kırılması tabii söz konusu. Fakat kırılırsa büyüklüğü muhtemelen 6.5 gibi olur ama bu 7 olmayacak demek değil. Hasar epey yapar. Bu fayın özelliği normal fay olması. Yani, kuzeyini de güneyini de çok etkiler. Yalova ve İznik’e, Biga’ya doğru olduğu gibi, Tuzla’dan Adalar’a Kadıköy’e yıkıcı etkisi olur. Bu fay en son 1894’te kırılmıştı. Bilgilere göre tahminen 7 civarı büyüklüğündeydi, Adapazarı’nı da etkiledi, İstanbul sahillerinde 1.5 m tsunamiye neden olduğu bilgisi var. Ahşap ve tuğla binalar ayakta kaldı. Kapalıçarşı’yı Tahtakale’yi, Kumkapı’yı vb. çok etkiledi Çınarcık-Yalova fayının dışında, KAF’ın batı kolu diyebileceğimiz fay ise Küçükçekmece’den Şarköy’e oradan Saroz’a doğru uzanıyor. Bu kol doğrultu atımlı fay, yani uzunluğu boyunca ileriye yönelik yıkıcı etki yapar. İlk parçası Kumburgaz’dan Şarköy’e 65 km kadar. Tabii ki Marmara’nın iki yakasında da etkileri şiddetli olur.

‘TEK PARÇA KIRILIR’

Peki bunlar tek tek mi kırılır? Xavier LePichon fayın Marmara’daki tüm uzunluğunun tek parça olarak kırılması ihtimalinin yüksek olduğu görüşünde. Bu durumda 7.6 büyüklüğe varan bir deprem büyüklüğü söz konusu olabilir. Şengör ve arkadaşları da bu görüşe ağırlıklı olarak yakın. Bu görüşü abartılı bulup İstanbul’a etkisini küçültmek isteyenler var. Öncelikle Kumburgaz-Küçükçekmece/ Şarköy arasının kırılma olasılığının öncelikli olduğunu söyleyen de var. Fakat böyle olsa bile Çınarcık kolunu da birlikte ve hemen sonra kırma olasılığı yüksek. İkisinin kümülatif etkisini düşünün.

2 BİN YILDA 34 ADET 7 ÜZERİ DEPREM

İstanbul’da en çok 6.5 büyüklüğünde deprem olacağını söylemek tarihi de Marmara’yı da bilmemektir. Tarihsel kayıtlar 2 bin yıl içinde İstanbul’un tahminen 7.0 veya üzeri büyüklüğünde en az 34 deprem yaşadığını gösteriyor. (https://istanbultarihi.ist/27- bir-sehir-manzarasi-istanbuluntarihinde-depremler) 1766’da Marmara fayının orta segmenti olduğu belirtilen parça kırıldı, üstelik kısa aralıklarla iki deprem halinde hem fayın doğu parçası hem de batı parçası. 7 üzerinde. 1509’da İstanbul küçük kıyameti yaşadı 7.2 ile 8 arası tahmin edilen büyüklükte depremdi. Vurdu yıktı her şeyi. En çok 6.5 diyenler İstanbul’u savunmasız bırakıyorlar: Bir şey olmaz abi, evet pek çok çürük bina yıkılır ve işte o kadar! Buna göre mi önlem alınacak İstanbul’da yoksa “abi abartmayalım” diyenlere göre mi... İlki koruyucudur, ikincisi ise yıkıcı yazgıya boyun eğmektir.