Amerika menşeli otomobil üreticisi Suudi Arabistan'a, Çinli BYD ise Özbekistan'a fabrika açma kararı aldı. Peki bu yatırımlar Avrupa'da 2023 yılında en çok arabanın satıldığı 5. ülke konumunda olan Türkiye'ye neden gelmedi?
Lucid'in Suudi Arabistan'a yatırım kararını ilk başta, markanın lüks modellerini Suudi Arabistan ve yakınlarında bulunan, petrol zengini ülkelere daha kolay sevkıyat yapmak için yaptığı düşünülüyordu. Suudi varlık fonunun 9 milyar dolarlık alım yaptığı Lucid'in, burada yıllık 155 bin araç yapmayı planladığı açıklandı. Bu sayı markanın diğer ülkelere de ihracat planı içinde olduğunu gösterdi.
Suudi Arabistan otomobil üretiminde tecrübeli bir ülke değil yapılan elektrikli araç üretim tesisi bir ilk olacak. Ayrıca Suudi Arabistan'da asgari ücret 4 bin riyal. Bu ücret 1080 dolara yani yaklaşık 30 bin Türk Lirası'na karşılık geliyor.
Türkiye pazarına girmek için gün sayan BYD de Lucid gibi Türkiye'yi seçmedi. Dünyada en çok elektrikli araç satan marka olma başarısını gösteren BYD Özbekistan'a fabrika açma kararı aldı. Bu fabrikadaysa yılda 300 bin araç yapılması planlanıyor. Özbekistan'da ise asgari ücret Türkiye'nin altında ve 290 dolar. Türk Lirası cinsinden yaklaşık 8 bin ediyor.
Asgari ücretin Türkiye'den düşük olması Özbekistan'ın üretim için daha cazip gözükmesine neden olsa da öncelikli olarak bu ülkede deniz yoluyla ihracat yapmak mümkün değil. Çünkü bir deniz yoluna sahip değil. Komşularıysa Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan ve Türkmenistan.
Ayrıca Türkiye'de 2023 yılı Ocak-Ağustos döneminde toplam 755 bin 282 adet otomobil ve hafif ticari araç satıldı. Öyleyse neden hem pazarın büyüklüğü hem de Çin yerine aracı Türkiye'de üretip yüzde 54 gümrük vergisi vermeden satış yapmak BYD'ye cazip gelmedi?
Bana kalırsa cevap sorunun içinde.
Eğer bir yerde yüzde 10 olan vergi 24 saatte yüzde 54'e çıkarılabiliyorsa o ülkeye işçi ücreti düşük olsa da konumu elverişli olsa da yatırımcı kolay kolay gelmez. Çünkü bir gün sonra neye göre nasıl bir karar alınacağı belli değilken böyle bir riski büyük firmalar alamaz.
Yatırım almak için öncelikle yabancı yatırımcıya güven verilmeli.
Bu güven için de ilk başta adalet sağlanmalı. Devlet yönetimi 'Yaptım olduyla' yönetilmemeli.
Tüm konuları şeffaf bir biçimde ele alıp kamuoyunu aydınlatarak görevini ifa etmelidir.
