Asgari ücretteki artış enflasyon oranını yukarılara taşır mı? Bu soru çoğu ekonomist tarafından ampirik olarak incelenmiş ve sorunun sade bir yanıtının olmadığı, etkileşimin çeşitli nedenlere ve olgulara bağlı olarak değiştiği gözlemlenmiş ve veri analizleri ile ortaya konmuştur.
Asgari ücret adı üstünde, belirli bir zaman diliminde çalışanın alabileceği en alt sınır geliri ifade eder. İnsan onurunu temsil eden sağlıklı beslenme, barınma, giyim, ulaştırma, sağlık ve iletişim gruplarındaki harcama gereksinimlerinin asgari düzeyde de olsa sağlanmasını içerir.Nerede tüm bunlar, nasıl bir asgari ücretli bunları temin edebilir gibi soruların dillendirildiğini duyar gibiyim...
Pekâlâ bunlar 4 kişilik bir ailenin asgari ücretle çalıştığı varsayımı altında elde edilebilir diyenler de olacaktır. Tüm bunlar yalın, verilere dayalı, bütçe olanakları kapsamında, ekonomik büyümeden elde edilecek ek gelirle ifade edilebilen ölçüler gibi görünebilir ve gerçekten de herhangi bir ekonomi yönetiminin söylemlerinde sentezlenebilir. Öyle ama işin gerçek yapısı tamamen farklı bir özelliğe sahiptir...
Gerçek yapı asgari ücretin enflasyona neden olup olmaması ve bu nedenselliğin farklı enflasyon oranlarında nasıl yer bulduğu yanında, döviz piyasası ve bizi yönetmeye çalışanların asgari ücretten ne anladıklarını içeren özellikler bütünüdür.
özellikler bütünüdür. İlki ile başlayalım... Asgari ücretle enflasyon arasında bir ilişkinin varlığı temelde iki kapsamda incelenir: Birincisi hangi enflasyon oranında bunun tartışıldığı, ikincisi ise asgari ücretin toplam ücretler içindeki payıdır (doğal olarak diğer faktörler sabit kalmak şartıyla). Bu tartışmayı biraz daha kapsamlı hale getirmek gerekir.
Nedensellik modellerine dayalı akademik çalışmaların çoğu asgari ücretlerden tüketici fiyatlarına yansımanın düşünülenden daha düşük olduğunu, yüksek enflasyon oranlarını tecrübe eden bizim gibi ülkelerde ise bunun çok daha düşük etkileşim yarattığını ortaya çıkarmıştır. Hatta diğer bazı grup araştırmalara göre de asgari ücret artışının tüketici fiyatlarını etkilediğinin kanıtlarına rastlanmadığı görülmektedir. OECD’nin örneğin diğer bir akademik araştırması adil asgari ücret artışlarının en fazla çok küçük ve kısa süreli bir genel enflasyon etkisi yarattığını göstermektedir. Ekonomik dağınıklığın nedenleri arasında önemli iki aktör bütçe açığı ve döviz kurudur.
Her fiyat dengesinde beklenen sonuçlar kendini dış ticaretin fiyat oluşumunda da (döviz kuru) gösterir. Bu denge esasında enflasyon, faiz ve kur arasındaki ilişkinin bir meyvesidir. Bu meyve son 8 yıldır kokmaya, bozulmaya başladı ülkemizde. Götürüsü getirisinden çok daha fazla olan, yersiz ve bir fizibiliteye bağlı olmadan, geleceğin satılmasına neden olan dövize bağlı yatırımların etkisi yanında, enflasyon ve faiz oranı ile bağlantısı kopan, aynı zamanda baskılanan bir kur gerçeğine rağmen tüketici fiyatlarındaki artışın yükseklerde seyretmesi akla en sonuncu olguyu getirmektedir. O da karar vericilerin asgari ücretten ne anladıkları olgusu...
Asgari ücretin genel ücret haline yakınsadığı ülkemizde, toplam maliyet artış oranının etkisini sadece hacim etkisi (yani toplam ücretlerin nominal lira değeri) ile ölçmeyi yeğleyen ekonomi yönetimi, daha genç yaşından itibaren ortalama bir gelirle çalışma hayatına başlayan, aile kuran, çocuk yetiştiren, artan geliri ile insanca yaşam seviyesini elde eden ve tasarruf yaparak bir sonraki kuşağın hayat standardını artıracak toplumsal gerçeğe arkasını dönmektedir.
Öyleki, asgari ücret ile başlayan bu kısır döngünün ülkemizi içinden çıkılmayacak ekonomik buhrana götüren bir hastalığa dönüştüğünü görmeyecek kadar da kör etmiş bu karar vericileri... Dövizi, iç talebi ve işgücü piyasasını baskılayarak indirilmeye çalışılan bir enflasyonun bir ekonomide çok daha yüksek fiyat artışlarını doğuracağı, fakirliği artıracağı ve sosyal ve siyasal türbülans yaratacağını söylemek kehanet olmayacaktır. Onun için de asgari ücretten başlayarak emeklilerden ve diğer emek sağlayıcılardan çalınanların önce yerine konması, sonra da açıklanan büyüme oranlarının da kullanılarak ek gelir artışlarının hanehalklarına iletilmesi zorunluluk haline gelmiştir.
