Türkiye’yi yöneten siyasi heyet Ortadoğu politikasında ciddi değişime zorlanıyor. Ancak bir yanda “burnundan kıl aldırmama” görünümü, diğer yanda “aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık” vaziyeti. Bu hafta ziyaret ettiğimiz İsrail, bu resmin en net göründüğü yer.
İsrail de Türkiye gibi bölgenin belirsizliklerle yüklü manzarasında yeni yol arayışında ve Ankara’ya büyük önem veriyor. Türkiye’nin ise kartlarının güçlü olduğunu söylemek zor. Hem siyasi hem de ekonomik anlamda…
Hamas yüzünden iptal edilen temas
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Direktörü Prof. Güven Sak başkanlığındaki bir heyet pazartesi İsrail ve Gazze’yi ziyaret etti. İsrail Bölgesel İşbirliği Bakanı Ayoub Kara ile Batı Şeria’da Cenin yakınında Filistinlilerin hayrına sanayi bölgesinin kuruluşu ele alındı. Lakin Türk heyeti Gazze’ye geçip Hamas Siyasi Büro Başkan Yardımcısı İsmail Haniye ile görüşünce İsrail Dışişleri’ndeki temasları iptal edidi. İsrail kaynaklarının iddiası, Türk heyetinin geçen yılki ateşkesle çizilen “angajman kurallarını ihlal ettiği”...
Türkiye neyin arabulucusu?
Aslına bakarsanız şu sıralar “Hamas pürüzü” çıkmaması icap eder. Hamas’ı “terör örgütü” gören İsrail, resmi düzeyde görüşmeleri reddediyor. İsrail basını ise Türkiye ve Katar vasıtasıyla Hamas’la bir şekilde iştigal edildiğini yazıyor. 5-10 yıllık uzun vadeli ateşkes anlaşması karşılığında Gazze’ye blokajın kaldırılması ve KKTC’de kurulacak limana uzanan hattın açılması pazarlığı yapıldığını ise bizzat Yasin Aktay’dan işittik.
Burada ironik olan Türkiye’nin pozisyonu. Yoksa İsrail açısından aslında gayet mantıklı. Hamas’la uzun vadeli anlaşma Gazze’de de facto yaratılmış “Hamasistan”ı pekiştirir. İsrail’in “iki ayrı bölge” tezini güçlendirir. Böylesi bir uzlaştırma Türkiye’nin ise Gazze’ye yardımını rahatlatır, KKTC üzerinden hat açılması da Kıbrıs üzerinden imaj tazeler. Asıl sorun Ankara’nın ideolojik argümanları. Zira bunun Filistin davasını böleceği aşikâr. Batı Şeria’daki Özerk Yönetim’in müzakere iddialarına bozulup “paralel hat açıldığı” eleştirisine şaşırmamalı.
Hamas zaten Suriye çatışmasından beri iyice zayıfladı. Bir İran’a, bir Körfez’e, bir Türkiye’ye bakıyor. Diyelim Hamas-İsrail müzakereleri doğru ve Aktay’ın dediği gibi müzakerelerde ilerleme var. O vakit meşhur “iki devletli” çözüm argümanından “iki Filistin devleti” çıksa yeridir. Hem de Türkiye’nin katkılarıyla…
Ekonomi tıkırında…
Ekonomik açıdan durum farklı değil. Suriye çatışması İsrail’e yaradı. Mersin ile İsrail limanları arasındaki RoRo trafiği had safhaya çıktı. Doğu Akdeniz’in yeni keşfedilen doğalgaz “oyun değiştirici” nitelik alırken, İsrail’in Mısır, Yunanistan ve Rum Yönetimi ile işbirliğini geliştirdi. İsrailli yetkililer bunun Türkiye’yi “dışlayıcı” olmadığını vurgulasa da “Su, doğalgaz, petrol ve hatta ayran boru hattı” konuşmaları geçmişte kalmış. İsrailliler için artık “boru hattı barışı” çok da elzem değil. Zira İsrail deniz suyunun desalinizasyonu sayesinde su sorununda ilerlemeler kaydederken, doğalgaz kaynakları elini rahatlattı. Enerji içinse Avrupa’dan ziyade gözünü Asya’ya çevirdi.
Asıl mesele İran
Kıssadan hisse.. On yıllardır hasmane bir bölge ile iştigal etmenin de etkisiyle “Ortadoğu’nun ruhunu iyi okuyan” İsrailliler Türkiye’ye karşı siyasi ve ekonomik cephede rahatlar. Netanyahu yönetimi için asıl mesele dünya güçleriyle nükleer anlaşma sonrası İran’ın etkisi. Türkiye ise bu malum meselede de net duruş sergileyemez halde. “Aşağı tükürse sakal, yukarı tükürse bıyık”…
