SÜTUNDAŞIM Akbal, “Önce Ekmekler Bozuldu” diye bir başlıkla girmişti o ünlü kitabına. Bu ülkeyi yönetenlerin ve yönetmeye aday olanların her şeyi yüze göze bulaştırmaları “sayesinde” şu sıra ortaya çıkan tabloyu doğru anlayıp düzeltme çarelerini iyi düşünmeye de böyle bir soruyla başlamak fena olmaz.

Evet, önce ne oldu da bu duruma düştük? Düştük, çünkü Türkiye Cumhuriyeti’ni yaşatıp ayakta tutabilmek için tam yarım yüzyıl önce konan dört anayasa ilkesinin dördünü birden uyumlu uygulamak yerine, en kolayıdır ve oy getirir diye önce bir çeşit “sosyal devlet”e el atıldı. Ama en eksik ve en yanlış biçimde.

Sosyal devlet, ekonomik ve sosyal yapısı köklü reformlarla değiştirilmeye muhtaç bir ülke için temelde “sadaka ekonomisi” uygulanarak gerçekleştirilemez. Öylesi, hele önce kendi inançlarınıza uygun varlıklı bir yeni üst sınıf yaratıp onun bağışlarıyla çaresizlerle varlıksızlara ihsan dağıtma ve karşılığında “biat” isteme biçiminde olanı, yanlıştır. Doğrusu, feodal kalıntıları kaldırıcı bir toprak reformuyla birlikte yapısal değişiklikleri devlet eliyle başarmayı, planlı ekonomiyle sağlam sanayi kurmayı, onun temelini güçlendirici teknoloji yaratacak eğitim ve araştırma atılımını başlatmayı gerektirir. Ayrıca, bütün bunlar kamu kesiminin güven vericiliği ile özel kesimin dinamizmini birleştiren karma bir sisteme dayandırılmalıdır.

Böyle bir yaklaşım, yaratacağı istihdam ve yaygın refahla bölgeler ve kitleler arasındaki dengesizliği gidererek, hem sosyal devletin asıl amaçlarını gerçekleştirecek, hem de demokratik ve laik düzeni dayanıklı temellere oturtacaktır. Hukukun doğru oluşturulup hakça uygulanması da ancak böyle bir düzende başarılı olabilir.

Belki, bozuluşun sıralanışına bakıp “Önce sosyal devlet bozuldu” diye düşünmeye o noktadan başlamak insanı rahatlatabilir ama, bilmek gerekir ki, ilkelerin hepsine aynı ölçüde özen gösterilmezse birindeki bozulma, ister istemez, öbürlerine de kolayca bulaşabiliyor.

Çoksesli bir orkestrayı yönetmek gibi, bu da derin nota bilgisi, duyarlı kulak ve zarif uyum değneği olmadan olmuyor galiba.

\n\n