SORU: 54 yaşındayım ve 2 yıl önce SSK’den emekli oldum. Bir kız kardeşim var ve çalışmıyor. Kendisi ev hanımı. Eşi, asgari maaş üzerinden ödemelerinden dolayı 2-3 yıl sonra en düşük tutardan emekli maaşı alacak. Benim vefatımdan sonra, kardeşimin benim emekli maaşımı da alabilmesi için ne yapabiliriz? Bora S.

Sosyal güvenlik yasalarında “hak sahipliği” kavramı, Türk Medeni Kanunu’ndaki “mirasçı” kavramından farklıdır. 2008/Ekim ayında yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda hak sahibi kavramı “Sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü halinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babası” olarak tanımlanmıştır.

1- Sigortalının ölümü ile dul kalan eşe aylık bağlanabilmesi için, ölüm tarihinde sigortalı ile 4721 sayılı kanuna uygun olarak evlilik birliğinin bulunması gerekmektedir.

2- Ölüm aylığı bağlanmasında evlilik bağı içinde doğan çocuklar ile sigortalı ve eşi tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş yahut babalığı hükme bağlanmış çocuklar da hak sahibi sayılmaktadır. Çocuklarda hak sahipliği için ortak koşul, kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmama veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olmasıdır. Bununla birlikte;

• 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayan erkek çocuklarına,
•  Kurum sağlık kurulu kararı ile çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılan kız veya erkek malul çocuklara,
• Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kız çocuklarına,

3- Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya,

Ölüm aylığı bağlanmaktadır.

5510 sayılı kanunda ölen sigortalının kardeşleri hak sahibi olarak sayılmadığından, vefatınız halinde kız kardeşinize emekli maaşınızın ölüm aylığı olarak bağlanmasına imkân bulunmamaktadır.

EMEKLİLİK KOŞULLARIM NEDİR?

1990 Mayıs doğumluyum. 2008 Ağustos ayında yerüstü işyerinde çalışmaya başladım. Bu çalışmalardan 2500 günüm var. 2019 Şubat ayında yeraltı maden işyerine girdim. Yeraltı işinde 1800 günüm var. Şu an tekrar yerüstünde çalışmaya devam ediyorum. Emeklilik şartlarım nedir? Emre Ö.

İlk defa 2019 Şubat ayında maden yeraltı işlerinde çalışmaya başladığınızı belirtiyorsunuz. Dolayısıyla, bu kapsamda tarafınıza aylık bağlanacak ise 5510 sayılı kanunun 28. maddesinin altıncı fıkrasına göre emeklilik koşullarınız, en az 20 yıllık sigortalılık süresi + 50 yaş+ en az 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemek şeklindedir.

Öte yandan, 2008 Ekim sonrası maden yeraltı işlerinde geçen prim ödeme gün sayılarına, bu işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için 180 gün fiili hizmet süresi zammı eklenmektedir. Fiili hizmet süresi zamları, prim ödeme gün sayılarına eklendiği gibi, bu işlerde en az 1800 gün çalışmış olmak koşulu ile emeklilik yaş hadlerinden de düşülüyor. Maden yeraltı kapsamında emekli olmanız için emeklilikte aranan 7200 prim gün sayısının tümünün maden yeraltı çalışması ve bunlara eklenen fiili hizmet süresi zamlarının toplamından oluşması gerekiyor. Yerüstü çalışmalar, 7200 günün hesabında dikkate alınmıyor. İlk defa 2008 Ağustos’ta yerüstünde çalışmaya başlamanız ve çalışma sürenizin sonunda 5510/28. mad/altıncı fıkrası kapsamında maden yeraltı çalışmalarına göre emekli olamamanız halinde, genel olarak emeklilik koşullarınız yine 5510 sayılı kanuna göre belirlenecektir. 1/5/2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayan erkek sigortalılar için 60 yaş + 7200 gün veya 63 yaş + 5400 gün genel emeklilik koşulları olup kanunda belirtilen bu prim ödeme gün sayılarını, 2036 tarihinden sonra tamamlayanlar için yaş hadleri 65 yaşa kadar kademeli olarak artmaktadır.