Özellikle son 15-20 yıldan bu yana sosyal medya platformlarının popüler hale gelmeleri; az
eğitimlisi, çok eğitimlisi
dahil toplumun bütününün dilimizi kullanmada ne kadar duyarsız, bu yüzden ne
kadar özensiz olduğunu açık
seçik ortaya çıkarmış
bulunmaktadır. 5-6 yıl önce
yazdığımız bir iki yazı ile bu konuya dikkatleri çekmeye çalışmıştık.
Aradan geçen
yıllarda bu alanda iyiye doğru bir gidiş görülmezken, sosyal medya yazışmalarının zirve yapması; dil
konusundaki özensizliği,
vurdumduymazlığı, daha da kötüsü
bu duruma kaynaklık eden bilgisizliği çok göze batar
hale getirmiştir.
Türkiye, internetin dünyada en yoğun kullanıldığı ülkelerden
biri. Bu konuda en gelişmiş ülkelerle yarışabilecek düzeyde. Neredeyse nüfus
sayımıza yakın internet aboneliği var. Herkes sanal âlemde enine boyuna
dolaşıyor. Herkes klavye kullanıyor. Hele yazışma amaçlı telefon klavyesi kullanmayan çok az. Bu kötü mü? Elbette değil.
Sorun, insanımızın
yazarken kendini hiçbir
kurala bağlı hissetmemesi; olabildiğince dökülen,
olabildiğince gelişigüzel bir Türkçeyle
meram anlatmaya kalkışmasıdır.
Çok az bir ilgi ve emekle bağlaç olan ve mutlaka ayrı yazılması
gereken “de”lerin, “ki”lerin ve soru eki olan “mi”lerin bitişik; kimi zaman da ek
olan ve mutlaka bitişik yazılması gereken “de”lerin ve “ki”lerin
ayrı yazılması faciasının
önüne geçilebileceğini her fırsatta ifade ediyoruz.
Ama o birazcık ilgi ve emek esirgendiği, insanımız dil konusunda en küçük
külfete katlanmayı göze
almadığı için yanlışlar
büyüyerek devam ediyor. Ne yazık ki bu yanlışları iyi eğitimli vatandaşlar,
bürokratlar, öğretmenler, akademisyenler de yapıyorlar. Birçok kamu görevlisinin birkaç cümlelik, bir iki paragraflık resmi
yazışmalarında bile onlarca yazım yanlışına rastlanıyor.
STOK, HUKUK, ŞARJ…
Koronavirüs
salgınının Türkiye’ye sıçradığı ilk günlerde söz konusu virüsle mücadelede yardımcı olacak bazı ürünlere talep
patlaması yaşanmıştı ve o ürünlerin
fiatları da aniden tavan yapmıştı. Bunun üzerine TV’ler alt yazı olarak
defalarca Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın endişeye gerek olmadığı, fahiş fiatlarla mücadele etmek için “yeterli stoğumuz olduğu” açıklamasını geçtiler. İşte buradaki “stoğumuz” yazımı yanlıştı ve dil
bilgisizliğinin ne kadar yaygın olduğunun belgesiydi. Doğru yazım “stokumuz”du. Bu yanlış Bakan
tarafından mı yapıldı, TV’ler
tarafından mı yapıldı, burası net değil.
Hangisi yapmış olursa olsun bağışlanabilir yanı yok. Benzer bir yanlışı TV’lere çıkan anlı şanlı hukukçular ve akademisyenler de
yapıyorlar. Ek alan “hukuk” sözcüğünü, “hukuğa”, “hukuğu” diye söylüyorlar.
Doğrusu “hukuka”, hukuku”dur.
Yine Batı kaynaklı olup dilimizde çok
sık kullanılan “şarj”, “pasaj”, “mesaj” gibi sözcükler, doğrusu birçok yerde kolayca görülebileceği halde “şarz”, “paşaz”, “meşaz” şeklinde yanlış söylenip yazılmaktadır.
DİLİ KIRIP DÖKMEMELİ
Elbette herkesin dil uzmanı olması gerekir gibi bir iddia içinde olamayız. Vurgulamak istediğimiz husus; anadili Türkçe olan herkesin, başka toplumların dillerine saygı duyduğu gibi diline saygı duyması; iyi konuşan, iyi yazan olmasa bile dilimizi kırıp dökmemesi; konuşurken, yazarken biraz ilgi, biraz dikkat göstermesidir.
Bugün sıradan insanımız bir yana, belli düzeyde eğitim almış insanlarımızın bile evinde veya işyerinde iyi bir Türkçe sözlük ve iyi bir yazım kılavuzu bulundurma ve gerektikçe bunlara bakma alışkanlığı yok. Bu alışkanlık olsa yanlış yazılan birçok sözcük doğru yazılabilir. Dile saygının ilk adımı, sosyal medyada da olsa yazı yazan herkesin elinin altında yeterli bir sözlük ve yazım kılavuzu bulundurması ve kullanmasıdır.
Bütün bu dil yanlışlarının temelinde ise “Okumayan Toplum” oluşumuz
yatmaktadır. Üniversite
eğitimi almış, akademik derecelere sahip olmuş insanlarımızın büyük çoğunluğu dahi bize dil sevgisi ve
bilinci kazandıracak klasik yazarlarımızın mutlaka okunmuş olması gereken
eserlerini okumamışlardır. Okuma özürlü
bir toplum oluşumuzun kendisini en fazla hissettirdiği alan ise sosyal medya
platformlarıdır.
EĞİTİMCİ, YAZAR
