\n\n\n

Geçen hafta Adalar’da yaşanan değişimi aktarmaya çalışmıştım. Peş peşe açılan zincir marketlerden, kontrolsüz yerli ve yabancı turist akınından, ada esnafının dönüşümünden, fayton teröründen bahsetmiştim. “Adaların simgesi faytonların daha doğrusu fayton sürücülerinin terörü vahşi kapitalizmin bir diğer boyutu. Artan talep haliyle fayton sayısını da arttırmış durumda. Büyük tur heveslisi çoğu Arap yabancı turisti elden kaçırmamak için yorgun atlarını ölümüne süren, evine gitmek isteyen ada sakininin yüzüne bile bakmayan, müşteriye saygı nedir bilmeyen bir faytoncu ordusu bu. Bedeli ödeyenler ise yorgunluktan çatlayan ve sahipleri tarafından ayağa kaldırılmak için hayli tekmelendikten sonra zavallı son nefesini verdiği için yol kenarına çekilerek terk edilen atlar... Aslında vahşi kapitalizmin bedelini ödeyen birileri daha var...” diye yazıp yer kalmadığı için devamını bir sonraki yazıya bırakmıştım.

Şimdi bedel ödeyenleri hem de canları pahasına ödeyenleri anlatmak istiyorum.

Gencecikler... Kızlı-erkekli gruplar halinde geliyorlar. Orta ve ortanın altı gelir grubundan çoğu. Öğrenciler ağırlıkta... İskeleye ayak basar basmaz kızlar kıyı boyunca sıralanmış seyyar satıcılardan çiçekli taçlar satın alıyor. Ya da sevgilileri onlara hediye ediyor. Rengârenk, cıvıl cıvıl hepsi de... Mutlular. Şöyle kısaca meydanda dolaşıp dondurmalarını da aldıktan sonra bisikletçilere doğru ilerliyorlar. Amaçları kiraladıkları bisikletlerle ada sokaklarında, tur yollarında gezinmek. Haklılar da... Çünkü adayı keşfetmenin, istedikleri yerde denize girip yüzmenin, çamların altına yayılıp getirdikleri yiyecekleri yemenin, kısacası günün keyfini sürmenin en ucuz ve en zevkli yolu bisiklet. Saati 4 lira ya da günlüğü 10 lira. Üstelik çift kişilik bisiklet kiralamak da mümkün... Buraya kadar anlattıklarım hoş değil mi? Ama ne yazık ki bu hoş tablo herkes için aynı şekilde devam edip aynı şekilde sonlanmıyor. Günde özellikle hafta sonraları bisiklet kazasında yaralananların sayısı 30 ila 50 arasında değişiyor. Bunların içinde ne yazık ki bazıları ölümle sonuçlanıyor. Umutla, neşeyle başlayan ada yolculuğundan geriye yolun kenarına savrulan o çiçekli taçlar kalıyor...

Tamam bisiklet en temiz, en çevreci ulaşım aracı... Peki bu gençlere kiralanan bisikletlerin frenleri, lastikleri ne kadar sağlam? Bu gençlerin bisikletlerini sürdükleri yollar ne kadar güvenli?

Ansızın karşılarına çıkabilecek dik yokuşlardan, virajlardan ne kadar haberdarlar? Ya da bu gençler gerçekten bisiklet kullanmayı biliyorlar mı? Yoksa şöyle bir-iki pedal çevirip yollara mı düşüyorlar? Kim denetimi yapıyor ya da gerekli ve düzenli denetimler yapılıyor mu?

İşte yazının başlığında kullandığım vahşi kapitalizm bu noktada karşımıza çıkıyor. Çünkü yukarıda sıraladığım soruların hemen hepsinin yanıtı olumsuz. İstanbul Büyükşehir Belediyesi bu yaz başında; “Bisikletler yerleşim merkezlerinin ana arterlerinde dolaştığı için UKOME (Ulaşım Koordinasyon Merkezi) kararı gereği bisikletlerden biz sorumluyuz” demiş.

Buradaki İBB zabıtaları da bisikletçi esnafını dolaşıp “Bundan sonra bisikletlere İBB plakası verilecek. Bizden plaka ve ruhsat almadan bisiklet kiralayamazsınız” demiş ama bu konuda resmi bir yazı ya da yasal uygulama, yaptırım vs. henüz ortada net bir şey yok. Burada Adalar Belediyesi’nin hiç mi yetki ve sorumluluğu yok? Yoksa İBB ile bildik çekişme sürdüğü için bilerek hiç mi müdahale etmiyorlar, bilmiyorum. Bildiğim tek şey bedeli, hiçbir şeyden haberi olmayan gençler ödüyor.

Adalar Belediyesi’nden 4 adada bisiklet kiralayan esnaf ve bisiklet sayısını istedim. Büyükada’da bisiklet kiraya veren 22 işyeri var. Kiralanan bisiklet sayısı 1400. Heybeliada’da 8 dükkân ve 417 bisiklet; Burgazada’da 1 dükkân ve 20 bisiklet, Kınalıada’da 3 dükkân ve 85 bisiklet.

Büyükada’daki bisiklet sayısı kontrolsüzlüğün en somut göstergesi. Bisikletliler Derneği 2 yıl önce Adalar Belediyesi ile işbirliği yaparak bir pilot proje uygulamış ve bisiklet kazasının en sık olduğu bir noktada zabıta ile birlikte denetimler yapmış. Teknik kontrollerde 400 kadar bisiklet incelenmiş ve bu bisikletlerden yüzde 60’lık kısmının fren sistemlerinde yetersizlik tespit edilmiş.

Derneğin başkanının derneğin sitesine aktardıkları görüşleri şöyle: “Büyükada’daki uygulama ve denetimler sonucu bisikletlerle ilgili gördüğüm manzara beni şoke etti. Çoğu bisikletin fren sistemi arızalıydı ve hiç tutmuyordu çoğu kiralık olan bu bisikletleri denetleyen bir kuruluş olmadığı için kimse bakımını yapmayı düşünmemiş sadece ticari olarak düşünülmüş ve o insanların hayatı çok büyük tehlikeye atılmıştır. Bisikleti kiraya veren dükkânlar (firmalar) demiyorum bu işi ciddi yapan yerler çok az, bisikleti bulan kiraya veriyor. Denetimler yapılmasa ve ciddi tedbirler alınmassa adada ölümlü kazaların meydana gelmesi kaçınılmaz.”

Net ölüm ve yaralı sayısına henüz ulaşamadım ama özellikle yaz aylarında iki haftada bir ölümle sonuçlanan kaza yaşandığı belirtiliyor. Ve ne yazık ki bu gidişata dur diyen olmuyor...