Ocak-Nisan 2014 dönemine ilişkin Ödemeler Dengesi tablosu açıklandı. Açıklanan verilere göre; (i) cari işlemler açığı bir önceki yılın eş dönemine göre 8.3 milyar USD azalarak 24.7 milyar USD’den 16.4 milyar USD’ye geriliyor; (ii) yıllık bazda cari işlemler açığı 56 milyar USD olarak, program hedefine uygun gelişme gösteriyor; (iii) dış kaynak (sermaye) girişi 43.3 milyar USD’den 8.4 milyar USD’ye iniyor; (iv) net hata noksan kalemi geçen yılın ilk dört ayında (-) 4.3 milyar USD iken, bu yılın eş döneminde (+) 5.8 milyar USD’ye dönüşüyor; (v) geçen yılın ilk dört ayında resmi uluslararası rezervler (altın, döviz mevcudu ve IMF’de özel çekim hakkı -SDR-) 14.3 milyar USD’ye artmış iken bu yıl 2.2 milyar USD azalıyor.
AKP döneminde her alanda olduğu gibi, açıklanan ekonomik verilerde de rakam karmaşası yaratıldığından, çözümleme zorlaşmaktadır. Bu bağlamda özellikle (i) altın ithalatı-ihracatı; (ii) doğrudan yabancı sermaye yatırımları kapsamı; (iii) net hata noksan kaleminin boyutu sorun yaratıyor.
Altın, bazı sanayi dallarında üretim için girdi, aynı zamanda ödeme ve yatırım aracı, resmi uluslararası rezervlerin de ana kalemlerinden biri. Altının bu değişik kullanım amaçları, bir ülkeye altın giriş ve çıkışlarının ödemeler dengesinin hangi hesap ya da hesaplarında gösterileceği konusunda farklı uygulamalara yol açıyor. Ödemeler dengesinde yer alan kalemlere ilişkin tanımlar tutarlı şekilde verilmezse, altın giriş-çıkışının hangi amaçlarla yapıldığı açıkça belirtilmezse, olayı gerçek yönüyle görmek, yorumlamak zorlaşıyor.
Ülkeye her tür altın girişi-çıkışı, ithalat-ihracat olarak algılanıyor, ödemeler dengesinin cari işlemler bölümünde gösteriliyor. Dolayısıyla altın hareketleri, dış ticaret dengesini ve cari işlemler açığının boyutunu etkiliyor.
Ocak-Nisan dönemine ilişkin altın ihracat ve ithalatına ilişkin resmi veriler, bir önceki yılla karşılaştırmalı olarak şöyle:

Geçen yılın ilk dört ayında altın ithalatı 777 milyon USD daha fazla iken, bu yıl ihracat 2.393 milyon USD olarak fazladır. Altın hareketinin cari işlemler açığına bu yıl olumlu etkisi geçen yıla kıyasla yaklaşık 3.2 milyar USD’dir.
Ülkede üretilen altın ile ithal edilen fakat yurtiçinde üretim sürecinden geçirilerek katma değer eklenerek dış ülkelere satılan altın, ihracat ödemeler dengesinde sayılarak cari işlemler hesabında yer almalıdır. Borç ödemek, doğalgaz- petrol alımı karşılığı olarak ülkeden altın çıkışı oluyorsa, bu işlem ihracat sayılmamalı, finansman hesabında yer almalıdır. TCMB, sözgelimi dış ülkelere altın satıyorsa, bu işlem de uluslararası resmi rezervlerde azalış olarak gösterilmelidir. Buna koşut olarak altın, üretimde girdi olarak kullanılmak için alınıyorsa, ithalat kapsamındadır. Alacak tahsilatı amacıyla altın girişi oluyorsa finansman hesabında, TCMB uluslararası rezervini artırmak için dış ülkelerden altın satın alıyorsa, ithalat olarak değil, rezerv hareketlerinde gösterilmelidir. Bu tür ayrımlar yapılmadığında, çözümleme zorlaşıyor, altın üreticisi olmayan Türkiye nasıl oluyor da altın ihracatçısı oluyor soruları kafalarda düğümleniyor.
Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile yabancıların Türkiye’de taşınmaz almaları da ayrılmalıdır. Doğrudan yabancı sermaye yatırımında, sermaye girişi ile birlikte ülkenin üretim kapasitesi de artmakta, yeni bir üretim tesisi eklenmektedir. Taşınmaz hatta mevcut bir işletmenin yabancılara satışı ulusal ekonomi açısından yatırım sayılmaz, sadece mülkiyetin el değiştirmesi söz konusu olur. Bu yıl doğrudan yatırımlarda görülen 1.3 milyar USD artışı da doğru yorumlamak, ekonomik etkilerini görebilmek için amaca uygun bölümlendirmek gerekir.
Ödemeler dengesinde, giriş ve çıkışlarda muhasebe olmaması ve zaman aralıkları nedeniyle kesinliği net hata noksan kaleminin olması doğaldır. Ancak tutarının büyük boyutlu olmaması, en azından bir orta vadede dengelenmesi gerekir. Finans hesabının yarı boyutunda bir net hata noksan kalemi, tabloda yer alan diğer kalemlerin geçerliliği konusunda da kuşku doğurmaktadır.