Geçen hafta içinde elektrikli araç ithalatına ilişikin Resmî Gazete'de bir düzenleme yayımlandı. Ticaret Bakanlığı'nın aldığı karar 29 Kasım 2023 tarihli Resmî Gazete'de ''Bazı elektrikli araçların ithaline ilişkin tebliğ'' başlığı ile duyuruldu.

Cumhurbaşkanı kararıyla yürürlüğe konulan ithalat rejimi kararına dayanılarak hazırlandığı belirtilen tebliğde şu ifadeler yer aldı:

''Gümrük tarife istatistik pozisyonları (GTİP) ve tanımları belirtilen eşyanın Avrupa Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşması imzalanan ülkeler menşeli olmayanlarının Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabi tutulması halinde, gümrük beyannamelerinin tescilinde gümrük idarelerince, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca veya yetki verdiği kurum veya kuruluşça düzenlenen “İzin Belgesi” aranır. İzin belgesi muafiyeti sağlanabilmesi için eşyanın A.TR Dolaşım Belgesi veya ilgili Serbest Ticaret Anlaşması kapsamında menşe ispat belgesi ile gelmesi gereklidir.''

''(2) İzin Belgesi düzenlenebilmesi için;

a) İthalatı yapılacak eşyanın satış sonrası montaj, bakım ve onarımı için TS 12047 ve TSE K 646 standartlarında 7 coğrafi bölgede en az 20 yetkili servis istasyonunun ithalatçının kendisi tarafından kurulmuş olduğunun Türk Standardları Enstitüsü (TSE) tarafından belgelendirilmesi,

b) Elektrikli araç alım, satım, bakım ve onarımından sorumlu olacak kişilerin TSE veya Meslekî Yeterlilik Kurumu tarafından münhasıran elektrikli araç alım, satım, bakım ve onarımına ilişkin bir yeterlilik belgesine sahip olması,

c) İthalatı yapılacak her bir marka için Türkiye'de kurulmuş en az 40 personele sahip Türkçe çağrı merkezi ile hizmet verilmesi,

ç) İthalatı yapılacak eşyanın imalatçısının yurt içinde yerleşik yetkili temsilcisinin olması,

d) Batarya sistemlerinin izlenmesi, kontrolü ve denetimine ilişkin yürütülecek işlemlerin ithalatçı tarafından kabul edildiğine dair yazılı bir taahhütname verilmesi,

koşullarının bir arada sağlanması gerekir.''

TEBLİĞ NE ANLAMA GELİYOR?

Bu tebliğde görüldüğü üzere başta Çin dahil olmak üzere belirli ülkelerden yapılacak araç ithaltından 7 coğrafi bölgede en az 20 yetkili servis bulundurmak, kurulacak çağrı merkezinde en az 40 çalışana sahip olmak ve ithalatı yapılacak markanın yurtiçinde yerleşik yetkili temsilcisinin olması gibi maddeler bulunuyor.

Bu karar hangi sebep veya sebeplerle alınmış olabilir sorusunun cevabı olarak karşımıza ilk çıkansa Çinli çok fazla otomobil markası olması ve bunların bir kısmının batabileceği endişesi ile tüketiciyi korumak için daha düzenli bir otomotiv pazarı oluşması. Bu ifadeler kamuoyunda yer eden ifadelerken ben başka bir yönü ile konuyu ele alacağım. 

En başta bu tebliğ ile görüldüğü üzere Çin'den yapılan otomobil ithalatı zarar görecek. Çin'de üretilen birçok otomobil modeli irili ufaklı firmalar aracılığı ile özel ithalat ile getirilip satılıyordu. Artık bu ithalatı yapmak için en az 20 servis istasyonu açmak gibi kurallarla büyük bir yatırım gerekecek. Böyle bir yatırım gerekliliği altında dikkat edilmesi gereken husussa gümrük vergileri. Özellikle Çin'den ithal edilen araçlarda yüzde 54 oranında yüksek bir gümrük vergisi uygulanıyor.

YATIRIM ÇEKMEK MÜMKÜN MÜ?

Bu yatırımı yapmak mecburiyetinde kalan firmalar şayet kurala uymak niyetinde ise böyle bir yatırımı Gümrük Vergisi'ni de aşacak şekilde kurgulayabilirler. Gümrük Vergisi'ni aşmak içinse yapılacak en basit şey araçları Türkiye'de üretmek. 

Araç üretmek için kurulacak fabrikalar temelde ikiye ayrılıyor. Bunlardan ilki aracın büyük bölümünü sıfırdan üretmek iken diğeriyse büyük oranda montaj hattı kurmak. İkinci seçenek ağırlıklı olarak yüksek vergiler ya da belirli teşvikler nedeni ile tercih edilebiliyor.

Bu düşünceyi destekleyen haberler de geliyor. Tebliğin yayımlanmasından sadece bir gün sonra Skywell Türkiye CEO'su Mahmut Ulubaş bir gazeteye yaptığı açıklamada Çinli Skywell firmasının 1.6 milyar dolarlık yatırım ile Türkiye'de batarya üretim fabrikası ve araç üretim hattı kurmayı planladığını açıkladı.

Bu kararlar pek tabii ki bir günde alınacak kararlar değil ve belli ki Skywell'in yatırım planı daha eskiye dayanıyor. Ancak ''Bazı elektrikli araçların ithaline ilişkin tebliğ''in halihazırda Türkiye üzerine yapılan yatırım planlarını hızlandırması ve de karar verme aşamasında etkili olacağı kesin. Umarım en kısa sürede gerekli teşvikler de yapılmak suretiyle büyük firmaların yatırımlarını ülkemize çekip istihdamı artırabiliriz.