CIES (Futbol Gözlemevi), Dünya Kupası ile ilgili çok ilginç bir istatistik yayımladı. Bildiğiniz gibi Dünya Kupası’na 32 takım katıldı ve takımların kadrolarında 23’er futbolcu var. Yani kupada 736 futbolcu oynuyor. CIES bu 736 futbolcuyu hangi ülkelerin altyapılarının yetiştirdiğini araştırmış. Listenin başında 56 oyuncu ile Fransa yer alıyor. Onu 44 futbolcu ile Almanya izliyor. Listenin sonunda Bosna Hersek (8) ve Cezayir (6) yer alıyor. Yarıfinal oynayan Brezilya ve Arjantin 23’er futbolcu çıkarmışlar altyapılarından. Yani listenin başındaki Fransa altyapısı kendi ülke milli takımı dışında değişik ülkelere 33 futbolcu yetiştirmiş. Bu ülkelerin Fransa’nın eski kolonisi olan Afrika’daki Frankofon ülkeler olduğuna şüphe yok. Biz kupaya katılsaydık, Almanya’nın rakamını 7-8 futbolcu ile artırırdık. Kısacası bu ülkelerin ve İngiltere (42), Hollanda (34) ve İspanya’nın (30) yetiştirdikleri futbolcuların ‘üretim fazlasını’ başka ülkelerin milli takımları değerlendiriyorlar.
Fransa ile Almanya’nın listenin başında olması hiç şaşırtıcı değil. Fransa Clairfontaine ve elit akademiler projesi ile Almanya’da 2000 yılların başında başlattığı her hafta 22000 yetenekli futbolcuya verdiği özel eğitim ile bu listenin başında. Yani ekonomide olduğu gibi futbolcu üretiminde de bu ülkeler çağdaş yöntemler ile üretiyor, diğerleri arda kalanları kullanıyor. Acı ama gerçek.
Türkiye’nin altyapıda futbolcu eğitimi için yapması gerekenler aslında çok zor şeyler değil. Ülkelerin futbolcu geliştirme programlarında iki evrensel doğru vardır: Birincisi bu işi sadece kulüplere bırakamazsınız. Ülke federasyonu olarak standartları belirlemeli ve belli noktalarda destek olmalısınız. İkincisi yasakçı değil, destekçi olmalısınız ve de en önemlisi reformları başlatıp, takip edip bekleyeceksiniz.
Türkiye’nin bu iki evrensel noktada nerede olduğu ya da olmadığı çok bellidir. Birincisi TFF’nin ne kulüplerin futbol akademileri için ayrıntılı bir standartlar manzumesi vardır, ne de federasyonun teknik desteği. Kulüpler desteği hep maddi olarak algılarlar. Halbuki Fransa ve Almanya’da federasyonların desteği genç futbolculara teknik destektir. Genç ve yetenekli futbolcuların teknik gelişimini kısmen federasyon üstlenir. Bir de üstüne 5+3 garipliği ve yabancı yasağı. Çilek olarak da pastanın üstüne sabırsızlığımızı koyalım.
TFF için yapılması gereken için 4 adım vardır: İlki altyapı antrenörlerini sıfırdan başlayarak çağdaş yöntemler ile yeniden eğiteceksiniz. Bu eğitim uzun ve kapsamlı olacak. Yani UEFA B lisansı boyacı küpü olmayacak. İkincisi kulüp akademileri için detaylı standartlar getirip sınıflandıracaksınız. Her sınıfın özelliği ve alacağı destek kademeli olmalı ki daha iyi olmak özendirilsin. Üçüncüsü elit futbolcu adaylarının eğitiminin bir kısmını TFF belli merkezlerde üstlenecek. Bu merkezlerde bu futbolcular eğitimden geçip ölçümlere tabi tutulacaklar. Müsabakalarını kulüplerinde oynayacaklar ve dördüncüsü yabancı yasağını kaldırıp A takımların müsabaka kadrosunda altyapıdan oyuncu bulundurmalarını ve oynatmalarını teşvik edeceksin.
Türkiye’nin 2026 Dünya Kupası ve sonrasında başarılı olabilmesi bunların gerçekleşmesine bağlıdır. Daha önceki başarılar biraz tesadüfi, biraz teknik direktöre endeksli ve ithalat destekli olur. Temel ilke başarıların sürdürülebilir olmasıdır. Aklın ve futbolun yolu birdir.