Eski kuşakların yükü, yeni gelenlerin üstüne biner. Bir duygu sanırsın. Oysa karamsarlık, senden öncekinin sırtına bıraktığı ağırlıktır. Umut ise çıplak ellerinle kaldırabileceğine inandığın an başlar.

Rusya’da 1917’nin birleştirici sloganıydı: Çar gitsin! Çar gitti. Yeni düzenden Bolşevik iktidarı çıktı. İran’da 1978’in sloganı ise: Şah gitsin! Şah gitti. Düzenden molla iktidarı çıktı. Teşbihte hata olmaz, 2023’ün en güçlü politik duygusunu, “Erdoğan gitsin” sözü tarif ediyor. Elbette herkesin farklı yaraları, farklı nedenleri, farklı beklentileri var. Tam da bu nedenle, seçimlerin sonucunu, muhalefetin, “Erdoğan Gitsin Partisi”nin bütün eğilimlerini bir arada tutma becerisi belirleyecek.

ERDOĞAN YÖNETEMİYOR

İrade yoksa imkân sahipsizdir. Peki imkân var mı? Anketler bize, sonucu değil ama eğilimleri anlatıyor. Derya Kömürcü’nün başında olduğu Yöneylem’in dün çıkan anketini, bunu görmek için elime aldım.

Her ay ilk baktığım soru “Türkiye nasıl yönetiliyor”du. Depremle, ekonomik krizle, işsizlikle boğuşan toplumun; iktidarla ilişkisini gösteriyordu. Ankete göre, nisan ayına geldiğimizde, “İyi yönetiliyoruz” diyen seçmen oranı yüzde 33.6. “Kötü yönetiliyoruz” diyen ise 56.6. Arada kalanlar yüzde 9. Haliyle bu tablo, “Tamam” diyenlerle “Devam” diyenlerin beslendiği kaynağın büyüklüğünü gösteriyor.

Bu kadar değil...

Partilerden önce yine merak ettiğim diğer soru “Erdoğan’a oy verir misiniz?”di. “Asla” diyenler yüzde 54.7, “Kesinlikle” diyenler 37.9’du. Kararsızların dışında, bu tablo da “Erdoğan Gitsin Partisi”nin gücünü resmediyor.

İKİNCİ TURA KALIR MI?

Diyeceksiniz ki öyleyse sonuç belli. Aslında değil...

Şöyle anlatayım: Yöneylem, mevcut cumhurbaşkanı adaylarının oy oranlarını da ölçmeye çalışmış. Kararsızlar oransal olarak dağıtıldıktan sonra, Kılıçdaroğlu’nu 46.4, Erdoğan’ı 41.6, İnce’yi 9.1, Oğan’ı 2.9 görmüş.

Bu, seçimin ikinci tura kalması demek.

İkinci turda, kararsızlar hariç, Kılıçdaroğlu 51.5, Erdoğan 41.9 oy alıyor. Kararsızlar dağıtıldığında, Kılıçdaroğlu’nun oyu 55.1’e, Erdoğan’ın oyu 44.9’a çıkıyor.

Haliyle, seçimlerin kaderini, çoklu muhalefetin rekabeti ya da ittifakı tayin ediyor.

İNCE’NİN SEÇİME ETKİSİ

İlk kez görüyorum, Yöneylem, Muharrem İnce analizi de yapmış. Kuşkusuz İnce, “iktidarın memnun, muhalefetin tatmin etmediği” bir kitleyi arkasında topluyor.

Genel seçmene, “Muharrem İnce ikinci tura kalabilir mi” sorusu sorulduğunda, yüzde 75.7’lik bir kitle “kalamaz”, 18.4 ise “Kalabilir” demiş. Bu normal. Erdoğan’a ya da Kılıçdaroğlu’na oy verenler, genellikle kendi adaylarının seçimi sürükleyeceğini düşünüyor.

Gelgelelim, asıl kritik soru, Muharrem İnce’nin kazanamasa bile seçime etkisi. En yüksek oyu, yüzde 30.4 ile şu yanıt almış: “Seçimlerin ikinci tura kalmasına yol açar, Kemal Kılıçdaroğlu’nun ilk turda kazanmasını engeller”. Yanıt, daha çok, Kılıçdaroğlu’na oy verecek kitlenin Muharrem İnce’ye bakışını gösteriyor. Yüzde 50’den fazla seçmen, çeşitli nedenlerle, “Hiçbir etkisi olmaz” dese de İnce’nin olası en büyük etkisinin, seçimin ilk turda bitmemesini sağlamak olduğunu anlatıyor.

İnce seçimi kazanamasa da ikinci tura taşıyabileceği sonucu çıkıyor ya...

Peki İnce’ye oy verenler ikinci turda ne yapacak?

Yöneylem’in analizine göre, bu seçmenin yüzde 60.7’si ikinci turda Kılıçdaroğlu’na oy verecek. 17.4’ü ise Erdoğan’ı destekleyecek. Kalanlar, kararsız ve sandığa gitmeyecekler. Haliyle, bugün seçim olsa, iki tur arasındaki iki haftada, muhalefet İnce’ye oy verenleri yanında tutmaya çalışacak.

MECLİS HÂLÂ KRİTİK

Gazeteyi sondan başa doğru okumak gibi...

İlk soruya sonda baktık. O da Meclis seçimi. Anket, kararsızlar dağıtıldıktan sonra, AKP’nin yüzde 35, CHP’nin 27.6, İYİ Parti’nin 9.5, HDP’nin 9.3, MHP’nin 6.3, Memleket’in 4.5, TİP’in 3.3, Refah’ın 1.1., Zafer’in 1, DEVA’nın 0.9 oyu olduğunu söylüyor. Bu tablo, Meclis’in, her iki taraf için de kritik olduğunu gösteriyor. Birlikte liste oluşturanların kazandığı, dağınık olanların çok da olsa kaybettiği seçim sistemine bakarsanız, Meclis tablosu belirsizliğini koruyor. Yine de Cumhur İttifakı’nın Meclis çoğunluğunu alamayacağı görünüyor.

ERDOĞAN NE YAPACAK?

Sonuç mu?

Seçime 38 gün var. Hiçbir şey bitmedi. Aksine belki de yeni başlıyor. Bu tabloyu Erdoğan okuyorsa yapacağı şey belli. Kaybetmektense seçimi ikinci tura bırakacak imkânları sağlamak, Meclis’teki olası kazanımlarını ikinci tur için kullanmak. Kararsızları kimi rıza kimi sopayla ikna ederken, muhalefeti parçalamak, dağıtmak, sandığa küstürmek. Bunun için, elindeki devlet gücünden de toplumda kanaat oluşturabilecek kimi isimlerden de faydalanmak. İYİ Parti’ye saplanan kurşunları da Kılıçdaroğlu’nun ayağının altındaki seccadeyi de muhalefet içinde kırılma yaratacak kalemleri de kavganın parçası yapmak. Özcesi, “Erdoğan Gitsin Partisi”ni amaçsız, hedefsiz, hareketsiz bırakmak. Toplumdaki baskın eğilimin sandıkta sonuç vermesini engellemek.

Muhalefetin ise Erdoğan’ın arzuladığını yapmaması yeterli...

Umut bir yerden çıkar gelir sanırsın. Oysa umut, değiştirmeye inanmış aklın zihindeki ilk eylemidir. Şimdi bilinci, iradeye dönüştürme zamanı.