Kimi kötümser dostların öngörülerinin tersine “olaysız” geçen 2. Diyarbakır Kitap Fuarı bu akşam sona eriyor. Geçen yıl 88 bin 500 olan ziyaretçi sayısı bu yıl büyük olasılıkla 100 bini zorlayacak. Yayınevleri ve yazarlar da kitaplarının gördükleri ilgiden genellikle hoşnutlar; fuarı “başarılı” olarak değerlendiriyorlar. Diyarbakır’ın ve bölgenin ekonomik ve sosyal koşulları göz önüne alındığında, bunlar bu “kadim kültür kenti”nin ve insanlarının hanelerine artı olarak geçecek olgular.

Diyarbakır, “büyük” medyanın toplumun, özellikle de toplumun Güneydoğu ve Doğu Anadolu dışında kalan insanlarının kafalarına yerleştirmeye çalıştığı gibi bir “şiddet kenti” kesinlikle değil. Devlet burada insanların taleplerine biraz hoşgörülü, biraz anlayışla yaklaşabilse, isteklerine kulak verse, verdiği sözleri tutsa yaşanan olumsuzlukların birçoğu yaşanmayacak. Fakat devlet burada özellikle “devletleşiyor”, “demir yumruk” siyaseti izliyor. Devletin bölgedeki üniformalı ya da üniformasız temsilcilerinin içselleştirdikleri ve buna uygun olarak izledikleri siyaset Kürt yurttaşlarımızı devletten uzaklaştırıyor.

***

Başta Diyarbakır olmak üzere bölgeyi ve bölge insanlarını 2005 yılından bu yana tanımaya çalışıyorum. Altı yıl önce ilk geldiğimde PKK’nin eylemlerini “terorizm” olarak değerlendiren aydınlar, mühendis, hekim, işletmeci, dilbilimci gibi yüksek eğitimli insanlar bugün o eylemlerden “savunma savaşımı” olarak söz ediyorlar. Batı’da “terörist” olarak tanımlanan silahlı eylemciler burada “gerilla” olarak, “kahraman” olarak nitelendiriliyor. Ölenler için yas tutuluyor. Bugüne kadar verilen 35 bin ölü, bölgedeki çekirdek ailenin sayısal yapısı da düşünüldüğünde yüz binlerce “yakın” anlamına geliyor. “Eski” acılılar, “yeni” acılıların acılarını paylaşıyor. Bu duygusal ortamı bilmeden, anlamadan Kürt sorununu anlamak olası değil.

Nitekim AKP’nin “açılım politikası” da dağdan inen PKK’lilerin Habur Kapısı’ndan girmeleriyle başlayıp yüz binlerce insanın gelenleri karşılamaya çıkmalarıyla sona erdi. İzmir’de, İstanbul’da, Ankara’da oturup Kürt sorunu üzerine sürekli ahkâm kesenlerin bu karşılama gösterilerinin görüntüleri karşısında düştükleri şaşkınlık hâlâ belleklerdedir.

Ülke genelindeki yaygın kanının tersine “ayrılıkçılık” bölgede egemen bir düşünce değil; hiç kuşkusuz bu düşüncede olanlar da var, fakat bunlar Kürtler arasında çok küçük bir azınlığı oluşturuyor.

Bölge insanlarının ortak özlemi “barış”; artık kimse ölmesin, silahlar sonsuza dek sussun istiyorlar.

***

Her meslekten aydınlar devleti “inanılabilir” bir erk olarak görmekten vazgeçiyorlar. Örneğin, son vurulan 12 PKK’linin beraberlerinde getirip Türkiye’ye sokmak istedikleri söylenen “2 adet Kalaşnikof piyade tüfeği (15 adet şarjör ve 450 adet mermisi ile birlikte), 2 adet Biksi makineli tüfek (300 adet mermisi ile birlikte), 4 adet RPG-7 roketatar, 26 adet RPG-7 roketatar mühimmatı, 30 adet RPG-7 roketatar sevk fişeği, 1 adet Doçka uçaksavar silahı (250 adet mermisi ile birlikte), 39 adet el bombasının” varlığına inanmıyorlar. Bu sayıda silah ve mühimmatın salt ağırlığı itibarıyla bile o dağlık bölgede 12 kişi tarafından taşınamayacağını ileri sürüyorlar.

Bu silahları görmemiş, tanımamış bir insan olarak bu savlar gerçeği ne ölçüde yansıtır, bilemiyorum ama insan düşünmeden de edemiyor.

***

1970 yılında bir dergide yayımladığım makalelerimden birinde Kürt sorunundan söz ederken, “Galiba sorunun esası Kürt değil, Türk sorunu” diye yazmıştım. 41 yıl sonra bakıyorum, değişen pek bir şey olmamış.

Bu duygularla ayrılıyorum Diyarbakır’dan...