Madem “Darbe mi istiyorsunuz” iftiraları yeniden gündeme geldi ve ABD’de Trump taraftarlarının Kongre binasını basması orada bazı kişilerce “Sivil Darbe” diye niteleniyor, ben de bugün ülkemizdeki darbeler konusunda tarihten bir yaprak anımsatmanın anlamlı olacağını düşündüm:

Dünyada eşi görülmemiş bir biçimde İsmet İnönü tarafından “Çok Partili Rejim”e geçilip iktidar, seçimi kazanan Demokrat Parti’ye barışçı yolla devredildikten sonra yapılan ilk darbe, Menderes’in sivil “Tahkikat Encümeni” darbesidir.

Yakın tarihimiz, politikacılar tarafından sürekli olarak saptırıldığı için “Çok Partili Rejim”in ilk darbesinin bir sivil darbe olduğunu ve Demokrat Parti tarafından, Anayasa’ya aykırı olarak kurulan “Tahkikat Encümeni” yoluyla yapıldığını çok kişi bilmez.

17 Nisan 1960’ta Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde, muhalefetin ve basının “yıkıcı, gayri meşru ve kanundışı” faaliyetlerinin tahkik edilmesi için 15 milletvekilinden oluşan bir Tahkikat Encümeni kurulması kararı alınmıştı.

27 Nisan’da da bu Encümenin görev ve yetkileri hakkında yasa Büyük Millet Meclisi’nde kabul edildi.

İktidar milletvekillerinden kurulan bir “Encümen”e, hem sivil hem askeri mahkemelerin yetkileri ve görevleri verildi.

Bu encümen hem savcı hem de yargıç yetkileriyle donatıldı. Yani hem suçlayacak hem de hüküm verecekti.

Üstelik kararlarının temyizi yoktu.

Bu Encümenin amacının “muhalefetin ve basının yıkıcı, gayri meşru ve kanundışı faaliyetlerinin tahkik edilmesi” olduğunu da tekrar anımsatalım.

Böylece Çok Partili Rejim’in ilk Anayasal darbesi yapıldı.

Demokrat Parti’nin bu sivil “Tahkikat Encümeni” darbesinin iyice anlaşılabilmesi için orijinal yasanın bazı maddelerini aynen aşağıya aldım:

MADDE 1 - Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat encümenleri ve naib olarak vazifelendirecekleri tâli encümenler; Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, Askeri Muhakeme Usulü Kanunu, Basın Kanunu ile digˆer kanunlarda Cumhuriyet Müddeiumumisine, sorgu hâkimine, sulh hâkimine ve askeri adli amirlere tanınmıs¸ olan bilcümle hak ve salahiyetleri haizdir.

MADDE 2 - Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat encümenleri:

a) Tahkikatın selametle cereyanını temin maksadiyle her türlü nes¸riyatın yasak edilmesine,

b) Nes¸ir yasagˆına riayet edilmemesi halinde mevkute veya gayrimevkutenin tabı veya tevziinin men’ine,

c) Mevkute veya gayri mevkutenin toplatılmasına, mevkutenin nes¸riyatının tatiline veya matbaanın kapatılmasına,

ç) Tahkikat için lüzumlu görülen veya sü’but vasıtalarından olan her türlü evrak, vesika veya es¸yanın zaptına.

d) Siyasi mahiyet arz eden toplantı, hareket, gösteri ve emsali faaliyetler hakkında tedbir ve karar almaya,

e) Tahkikatın selametle intacı için lüzumlu görecegˆi bilcümle tedbir ve kararları ittihaz etmeye ve Hükümetin bütün vasıtalarından istifade eylemeye,

Dahi salahiyetlidir.

MADDE 5 - Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat encümenlerinin yaptıgˆı tahkikat gizlidir. Bu gizliligˆe riayet etmeyenler veya malumatlarına müracaat suretiyle yahut sair suretlerle muttali oldukları tahkikatla ilgili hususları veya hadiseleri ifs¸a edenler altı aydan bir seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.

MADDE 9 - Türkiye Büyük Millet Meclisi Tahkikat encümenlerince ittihaz olunan karar veya tedbirler kati olup aleyhine itiraz olunamaz.

***

Sevgili okurlarım, yukardaki maddelerden de anlaşılacağı gibi Demokrat Parti, her türlü temel hak ve özgürlüğü rafa kaldırarak, tüm yargı yetkileriyle donatılmış 15 kişilik bir milletvekili grubu vasıtasıyla tam bir diktatoryal rejim kurmuş ve sivil darbe yapmıştı.

Bu sivil darbenin altında Demokrat Parti’nin yüzde 50’nin altına düştüğü 1957 seçimleri yatıyordu:

Seçmen nezdinde desteğini yitiren Demokrat Parti, yeni seçimlere gitmeden önce, basını susturmak ve muhalefeti bastırmak amacıyla bu yola başvurmuştu.

Türkiye’de Çok Partili Rejim’in gerçek bir Demokrasiye evrilmesi ne yazık ki bu rejim sayesinde iktidar olabilen Demokrat Parti tarafından engellenmiştir.

Bu yasanın yayımlandığı Resmi Gazete’nin nüshasını tarihsel bir belge olarak aşağıda yayımlıyorum.