Mustafa Balbay’ın kitabına verdiği adla Yüreği Yüzünden Güzel Tarık Akan, Ses dergisinin 1970’te açtığı yarışmada birinci oldu, Yeşilçam’a fiziğiyle girdi, oyunculuğuyla yükseldi, yerli yabancı pek çok ödül aldı. Subay olan babası Yaşar Üregül’ün sözlerini, öğretmeni Aliye Hanım’ın derslerini, mektubunu, hiç unutmadı. YTÜ’de makine mühendisliği okudu, Gazetecilik Yüksekokulu’nu bitirdi. İçindeki aydınlanma ateşiyle yaşam savaşına girişti… 

Bu savaşta Ferit karakterini canlandırdığı Rıfat Ilgaz’ın romanından çekilen Hababam Sınıfı filmi ile Maden filmi kariyerinde bir dönemeç oldu. Vasıf Öngören, Yılmaz Güney, Ertem Eğilmez, Arif Keskiner gibi ustalar, onu daha da değiştirdi. Bu değişim aslında eleştirmen Erman Şener’in sinemanın koşullarına uygun bir soyad önermesiyle başladı. Adı Tahsin Tarık Üregül’dü, Tarık Akan oldu.

Mustafa Balbay’ın yazdığı, kısa bir bölümü gazetemizde de yayımlanan, yeni çıkan Yüreği Yüzünden Güzel Tarık Akan (Halk Kitabevi, 2022) adlı biyografi kitabını okuyunca, Tarık Akan’daki aydınlanma ateşinin onun insan ve yurt sevgisinden kaynaklandığını gördüm.

‘AYDINLANMA PENCERESİ’

Tarık Akan, Ses dergisi yarışma birincisi seçilince 10 bin lira para ödülü ve bir filmde başrol oynama hakkı kazanır. 1971’de ilk filmi Solan Bir Yaprak Gibi’den sonra peş peşe filmlerde oynar. Artık Yeşilçam’ın “Veliaht prensi”, “Kartpostal çocuğu”dur. Balbay’ın tanımıyla en beğenilen, en yakışıklı, en güzel gözlü, en güzel saçlı, en uzun boylu, en güzel gülüşlü, en sevilenidir. Akan bu sevgiyi aydınlanmaya taşır.

Beşiktaş Ulus’ta, Ayazma Yokuşu başında Mehmet Aksoy’un yaptığı “İlhan Selçuk ve Cumhuriyet Aydınlanmasını Yaratanlar” anıtını bilirsiniz. İşte o anıtta iki pencere vardır. Pencerenin birinden İlhan Selçuk bakar, diğerindeyse Cumhuriyet aydınlanmasına katkı veren Mustafa Kemal, Uğur Mumcu, Aziz Nesin, Deniz Gezmiş, Muhsin Ertuğrul, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat, Hasan Âli Yücel, Vasıf Öngören, Sabahattin Eyüboğlu, Genco Erkal, Rutkay Aziz, Tarık Akan, Can Yücel, Turhan Selçuk, Cevat Şakir Kabaağaçlı, Mina Urgan, Tevfik Fikret, Nâzım Hikmet, Muazzez İlmiye Çığ, İsmail Hakkı Tonguç’un rölyefleri yer almaktadır.

Anıtın açılışında Tarık Akan da konuşur. Yaşamında üç önemli ismin büyük yer tuttuğunu bu isimlerin Mustafa Kemal Atatürk, Nâzım Hikmet ve İlhan Selçuk olduğunu söyler. “Bugün muhteşem bir anıt açtık. İstedikleri kadar sanata engel olsunlar, biz bunları da aşarız, ispatı da orada” der. 

HALKIN SANATÇISI

Çünkü Tarık Akan, 12 Eylül darbesi olduğunda Almanya’dadır. Ama memleketine döner. Uçaktan iner inmez, gözaltına alınır, tutuklanır. Gerekçe “memleket aleyhine konuşmak”tır. Sonra Barış Derneği davasında suçlanır, üye değildir. Bir toplantısına katılmıştır. Ama “üye değilim” demez, inadına üyeyim der. Çünkü barıştan yanadır. Bu nedenle bir oğlunun adını Zeki Barış, diğerinin adını Yaşar Özgür koyar. Zeki, Bakırköylü birçok kararı birlikte aldığı arkadaşı Zeki İrfanoğlu, Yaşar ise hem annesi hem babasının adıdır. 12 Eylül anılarını Anne Kafamda Bit Var (Can Yayınları, 2002) adıyla yayımlar. Eğitim konusuna kafa yorar, Taş Mektep’i açar, yönetir. Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı kurucularındandır, son dönemde başkanlığını yapar. Zamanını boşa harcamaz. Sinemacıların hakları için yürür. Belgeseller çeker. Vakfın çalışmalarına ağırlık verir. Sanata, demokrasiye, insan haklarına katkı sağlamaya çalışır.

Erken gelen ölüm olmasaydı, 15 Ocak’ta çok sevdiği Nâzım Hikmet’in “Memleketimden İnsan Manzaraları”nı arkadaşı Rutkay Aziz’le birlikte Haydarpaşa Garı’na gidip merdivenlerine oturarak okuyacaklar, sonra da gece, saat 20.00’de vakfın İBB ile CRR’de düzenlediği Nâzım Hikmet 120 Yaşında etkinliğine katılıp Nâzım’ı anacaklardı, belki de. Sonra vakfın yeni başkanı Rutkay Aziz’i dinleyecek, alkışlayacaktı. Topluma güçlü umutlar vermeyi sürdürecekti yine...

“İyi yaşadım” diyordu Tarık Akan. Aramızdan ayrılalı altı yıl oldu. Hiç unutulmadı.

Çünkü o hep umut oldu, umut taşıdı ve Balbay’ın kitabına koyduğu adla Yüreği Yüzünden Güzel Tarık Akan’dı...