OTUZ AĞUSTOS, yalnız bir meydan muharebesi zaferinin kutlandığı tarih olarak kalmamalı. Asıl kutlanması ve üzerinde düşünülmesi gereken, bu olayın “uluslaşmakta olan halk” ile Cumhuriyetin kuruluşu arasındaki kaynaşmayı güçlendirmesidir.
Cumhuriyetin temelindeki mayayı anlayıp ondan yararlanmak açısından önemlidir bu kaynaşma. Çünkü devletin tepeden ceberut bir iradeyle kurulduğu biçimindeki safsatayı tekrarlayan şom ağızlılar hâlâ var. Onlarla baş edebilmek için, şehitlik gibi kutsallık taşıyan kavramlara başvurmadan nasıl bir toplumda yaşadığımızı hissettirecek basit ve somut örnekleri anımsamak yararlı olabilir:

Örneğin, halkın katılımına başvurmak gerekince ailelerden istenenler arasında “iç çamaşırı ve bir çift çorap” da vardı. Savaşın hangi koşullarda sürdürüldüğünü belirtmek için bundan daha “sembolik” bir anlatım bulunamazdı.

Aslında, bir propaganda veya halkla ilişkiler yöntemi olmaktan çok uzak gerçek bir sıkıntının sonucu olan bu renklilik, kazanılacak zaferde hem halk direnişinin payını vurgulamakta, hem de Cumhuriyete giden sürecin gerektirdiği “askerle halk kaynaşımı”nı güçlendirmekteydi.

Bütün bunlar, Silivri’nin öncesinde ve hemen sonrasında olur olmaz her fırsatı kullanarak askeri kötüleme, uyduruk dedikodularla meşgul etme kampanyasının niçin başlatılmak istendiğini açıkça ortaya koydu: Hedef, dünyaca “asker kavimdir” diye bilinen bir halkı, kendi ordusundan soğutmaktı.

“Kim bunlar” diye sorulduğunda karşınıza çıkan hep aynı zümredir: Tanzimat’tan beri çağdaş devleti kurmak, toplumda safsatayı değil, aklı ve bilimi egemen kılmak isteyenler. Onlar, on sekizinci yüzyılın sonlarından başlayarak askerlik alanında teknolojik ilerlemeyi izleme zorunluluğu dolayısıyla ister istemez yeni düşünce ve kavramlarla haşır neşir oldukça, toplumun tutuculuğundan uzaklaşmaktalar. Böyle durumlara her toplumda rastlanması doğal ve normaldir.
Bizim toplumumuzda doğal ve normal olmayan, bu uzaklaşmaya ya da yaşam tarzı kopukluğuna tepki gösteren zümrenin kendi ulusal ordusuna bile ters düşmesidir.