Yıllardır alın terimizin kime nasıl harcandığını resmi raporlardan ve ihale sayfalarından takip edip sizlere aktarmaya çalışıyorum.

Bu harcamaları yegâne takip edebildiğimiz denetleme kurumumuz ise Sayıştay.

Ne yazık ki artık matbu raporlara dönmüş olan bu raporların ancak ve ancak satır aralarında yakaladıklarımı sizlere aktarabiliyorum.

Sayıştay’ın açıkladığı raporlardan İl Özel İdareleri raporunu okudum.

Her İl Özel İdaresinin de kendine ait bütçesi var. Bu bütçe diğer kurumlarda olduğu gibi kurallara tabiidir.

İhale kanunumuz var. Yüzlerce defa değiştirilmesine rağmen kanun halen var ve kanun diyor ki şayet doğrudan alım yapacaksan sana verdiğim bütçenin yüzde 10’unu geçme şayet mecburi durum olur ise Kamu İhale kurumuna bildir görüş al diyor.

Birçok kurumda olduğu gibi Edirne İl Özel idaresi de buna uymamış. Yapılan incelemelerde Edirne İl Özel idaresine tahsis edilen ödenek 55 milyon, yani 5.5 milyon TL doğrudan alım yapabilir. Ancak kurum 15 milyonluk alım yapmış kimseye sormadan.

Burdur İl Özel İdaresi bütçesinden 2022 yılında, köye yönelik hizmetlere ilişkin yapım, bakım ve onarım işleri, bölünmüş yol, elektrifikasyon, köy yolu, içme suyu, sulama suyu ve kanalizasyon yatırımları dışında kalan toplam 8.2 milyon TL Köylere Hizmet Götürme Birlikleri’ne aktarıldığı görülmüş.

Bakın dostlar kanun diyor ki…

Birliklere bu nitelikte kaynak aktarımı yapılabilmesi için gereken şartlar şöyledir:

1- Köye yönelik hizmetlere ilişkin olarak sayılan yapım, bakım ve onarım işleri, bölünmüş yol, elektrifikasyon, köy yolu, içme suyu, kullanma suyu ve kanalizasyon yatırımları için aktarma yapılabilecektir.

2- Merkezi İdare Kuruluşları ve İl Özel İdareleri bu hizmetler için kendi bütçelerinde ödenek ayırmış olacaklardır.

3- Bu aktarmalar merkezi idare kuruluşlarında ilgili bakan, İl özel idarelerinde valinin onayıyla yapılacaktır.

4- Bu ödenekler tahsis amacı dışında kullanılamayacaklardır.

Bahsedilen mevzuat hükümlerine göre, il özel idaresi bütçesinden köylere hizmet götürme birliklerine aktarma yapılabilmesi için, aktarılan ödeneklerin köye yönelik yapım, bakım, yol, su, kanalizasyon ve benzeri altyapı tesisleri hizmetlerinde kullanılması zorunludur.

Bu hizmetler dışında başka bir amaçla ödenek aktarılmaması ve aktarılan ödeneklerin de birlikler tarafından başka amaçlarla kullanılmaması gerekmektedir. Ancak, İdare bütçesinden köylere yönelik hizmetlere ilişkin yukarıda sayılan yatırımlar dışındaki işler için aktarmalar yapıldığı ve ayrıca birliklere yapılan bu aktarımların yatırım planı, yıllık çalışma programı ve uygulama projelerine dayanmadığı görülmüş.

Tek tek, kısa kısa her yeri anlatmak istiyorum.

Bingöl İl Özel İdaresi farklı mı?

2022 yılı yatırım programında yer alan bakanlık ve merkezi idare kuruluşlarına ait projelere ayrılan yatırım ödeneklerinden İdareye 47 milyon TL aktarılmış.

Köylere Hizmet Götürme Birlikleri’ne de 6.2 milyon TL tutarında aktarma yapıldığı görüldü.

Kırıkkale İl Özel İdaresinde daha ilginç durumlar var...

Yapılan fiili denetimler neticesinde idare ambarlarında 468 bin kilogram kaçak akaryakıtın bulunduğu ve bu akaryakıta ilişkin taşınır kayıt ve muhasebe işlemlerinin yapılmadığı görülmüş.

468 bin kilogram kaçak akaryakıt! Ve muhasebe kaydı yok. Kötü düşünmeyin siz...

İl Özel İdarelerinde olağan hale gelmiş durum Kırıkkale İl Özel İdaresi’nde de var. Köylere hizmet götürme birliklerine mevzuatla belirlenen işler ve yöntemler dışında ödenek aktarıldığı görülmüş.

Muş’a geçelim...

Muş İl Özel İdaresinde yapılan incelemede, Muş İl Özel İdaresi tarafından yıl içerisinde yapılan servis ve bakım harcamalarının büyük bir kısmı piyasa fiyat araştırması yapılmadan gerçekleştirilmiş.

Alıma konu olan servis ve bakım harcamalarının neden tek kişiden karşılanabileceği detaylı olarak formda belirtilmediği görülmüş.

Yani bir kişi idareyi bağladıysa bütün bakım hizmetini kendisi karşılamış.

Sivas İl Özel İdaresinde il özel idaresi bütçesinden köylere hizmet götürme birliklerine aktarma yapıldığı tespit edilmiş.

Tokat İl Özel İdaresinde ise yapılan incelemede 2022 yılı yatırım programında yer alan Milli Eğitim Bakanlığına ait projelere ayrılan yatırım ödeneklerinden 257 milyon TL aktarılmış.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ait yatırım ödeneklerinden 20 milyon 500 bin TL, Kültür ve Turizm Bakanlığına ait yatırım ödeneklerinden 7.8 milyon TL aktarılmış.

Tokat İl Özel İdaresine aktarılan toplam 285 milyon TL tutarındaki ödeneğin Tokat İl Özel İdaresi tarafından tekrar Merkez İlçe Köylerine Hizmet Götürme Birliklerine aktarıldığı görülmüş.

Bu paraya ne olmuş?

Hiç kimse tam olarak açıklayamıyor.

Kamu İdaresi bir cevap vermiş Sayıştay’a şunları söylemiş:

“İdareye yatırım amaçlı aktarılan bakanlık ödenekleri il özel idare bütçesine tahsisli ödenek olarak kayıt işlemi yapıldıktan sonra söz konusu ödeneklerin harcama işleri ilgili bakanlıkların taşra teşkilatı olan il müdürlüklerinin talebi doğrultusunda, üst yöneticiden aldıkları onay ile yine kendileri tarafından düzenlenen ödeme emirleri ile harcanıyor.”

Devam etmiş…

“Ödeneklerin bir kısmı 5355 sayılı kanunun 18’inci maddesine dayanılarak köylere hizmet götürme birlikleri aracılığı ile ihale edilerek harcama yapılıyor.”

Para nereye harcanmış yanıt yok.

Sayıştay da açıklamasına ekleyerek (mealen aktarıyorum) şöyle yanıt vermiş; “İyi de güzel kardeşim düzenlemede yatırım ödeneklerinin tekrar Köylere Hizmet Götürme Birliklerine aktarılmasına izin veren bir hüküm yok ki.”

Devamında da şunları eklemiş: “5355 sayılı kanunun 18’inci maddesi il özel idarelerinin kendi bütçesinde yapılan aktarmaları düzenlemiş olup il özel idaresine aktarılan ödeneklerin tekrar aktarabileceğine dair cevaz vermemektedir.”

İşin özeti şu… Biz hep yolsuzluklara, usulsüzlüklere, hesabı sorulmayan milyonlara gözümüzü dikiyoruz. Ama güçlü bir kamu denetimi olmadığı için Anadolu’ya aktarılan milyonlarca liraya ne olduğunu kime nasıl harcandığını asla bilmiyoruz.

İşin acısı Sayıştay da bilmiyor, öğrenemiyor. Ve her sene milyonlarca hatta milyarlarca lira ödenek köylere giderken sağa sola aktarılırken yok oluyor. Hangi köye ne kadar yol yapıldı, ne kadar alt yapı yatırımı gerçekleştirildi bilinmiyor. Kamuoyuna net bir şekilde açıklanmıyor.

Mutlaka bir gün öğreneceğiz...