Haldun Taner, yakın dostu hukuk bilgini Prof. Dr. Seha L. Meray’ın denemeleri için “Tadına doyum olmaz” demişti. Gerçekten de bu denemeler her geçen gün değerini koruyor, günümüzün olaylarına ışık tutuyor. 

Prof. Meray “İnsanca Yaşamak” adlı başyapıtında çağdışılık konusunu şöyle tanımlıyor:

“Bir kimse, arada bir ‘bizim zamanımızda’, diye başlayıp yakınıyor ya da övünüyorsa, anlayınız ki çağdışı kalmıştır. Çağdışılık her alanda göze çarpar, çağı kavrayamamanın, bir geçmiş özlemine itilişi, sığınması, sanki ‘bugün yok, sanki yarınlar olmayacakmış davranışı’”

Dış politikada da çağdışı özlemlerin aldatıcı görüntüsüne tanık olursunuz. En somut örnek ABD’nin günümüzde izlediği dış politika. Süper güç ABD’nin “ipe un serme” anlamına gelen, hedef şaşırtan, ikiyüzlü oyalama politikası çağdışı değil midir? ABD Başkanı Bush’un tüm uluslararası hukuk kurallarını hiçe sayarak Irak’ı işgal etmesi çağdışılık değil midir?

Kötüye kullanılan insan dehasının yarattığı yıkım çağdaşlıkla ne ölçüde bağdaşır? Ölen her insanda gizli bir Mozart olacağına inanan “Küçük Prens”in yazarı Saint Exupery çağdaşlıktan söz ederken Mozart’ların ölüme gitmemeleri çağrısını yapıyor, savaşın değil, sanatın bir yaşam biçimi olduğuna inanıyordu. 

Aydınlanma bilgesi İlhan Selçuk Cumhuriyet’te yayımlanan bir yazısında çağdaşlığı ve çağdaş insanı şöyle tanımlıyor:

“Çağdaşlık nedir ki? Savaş uçakları kentleri bombalarken tiyatro perdesini açan çağdaş insandır, hücum borusu çalmadan önce cephede türkü söyleyen çağdaş insandır, bir ömür boyu mahpuslukta şiir yazan çağdaş insandır, doksan yaşındayken güzel bir resim karşısında yaşamın tadını damağında duyan çağdaş insandır.”

Çelik Gülersoy, çağdaş Türkiye’yi yaratan ulu önder Atatürk için bir yazısında şöyle demiştir:

“En ileri toplumların bile ancak birkaç yüzyıl sonunda başarabildikleri bir düzeni, Atatürk, olağanüstü iradesi ile Türkiye’ye birkaç yıl içinde sundu. Hangi ülkede, kanlı bir savaşın hemen ardından, ateşten çıkmış bir komutan, her biri bir barış, sanat ve güzellik bahçesi olan müziğin, tiyatronun, operanın perdelerini açabilmiştir?” 

DAVER DARENDE

EMEKLİ DİPLOMAT-YAZAR