Cildimiz, vücudumuzun dış çevre ile etkileşim halindeki en geniş organı olduğu için hem istemsiz olarak hem de kişisel bakım ve kozmetik ürün kullanımı nedeniyle pek çok maddeye maruz kalmakta.

Birkaç gün önce Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından 2022 yılı dördüncü üç aylık dönem (Ekim-Kasım-Aralık) kozmetik ürünlerin piyasa gözetim ve denetim raporları açıklandı. Buna göre piyasada bulunan ve kullanılan 203 kozmetik ürün denetlendi ve 162 ürün teknik düzenlemeye aykırı bulundu. İşin daha vahimi ise 16 ürünün güvensiz bulunmasıydı.

Sağlık konusunda gündemde her ne kadar hastanelerdeki muayene sıraları, bulunamayan ilaçlar ve sağlık personeline şiddet hep ön planda olsa bile insanın kendi inisiyatifiyle kendi cildine uyguladığı kimyasal maddelerin kontrolü de yadsınamaz.

KOZMETİK ÜRÜNLERİN KULLANIMI

Kozmetik kavramı algı olarak her zaman güzelliği ve bakımı çağrıştırmıştır. Kökenini eski Yunancada “giysi ve süsleme sanatı” olarak bilinen kosmetike’den almaktadır. Günümüzde ise dar anlamda kişisel bakım için kullanılan, kalıcı olmayan (şampuan, saç kremi, tıraş losyonu...) veya kalıcı (oje, ruj, allık...) kimyasal maddeleri içermektedir. Sonuçta içeriğinde yer alan kimyasal maddelerin birçoğunun kullanımına yüksek konsantrasyonlardaki toksisiteleri nedeniyle belirli sınırlar içinde izin verilmektedir. Sağlık Bakanlığı’nın teknik mevzuata uygunluk açısından baktığı temel ölçüt içerikte olması ya da olmaması gereken maddeler dışında bu sınırlardır.

Cildimiz, vücudumuzun dış çevre ile etkileşim halindeki en geniş organı olduğu için hem istemsiz olarak hem de kişisel bakım ve kozmetik ürün kullanımı nedeniyle pek çok maddeye maruz kalmaktadır. Birçok ürünün de gerek pazarlamadaki dil nedeniyle gerekse de algılar sonucu kişisel hijyenimizi ve görünümümüzü iyileştirmeye yönelik olduğu varsayılır ve vücut sağlığına zararsız olduğu düşünülür. Ancak sonuçta bunlar birer kimyasaldır ve kontakt dermatit ve alerjik reaksiyonlar gibi çeşitli olumsuz yan etkilere neden olabilir. Ayrıca, insanların çeşitli kaynaklardan elde edilen çok çeşitli kişisel bakım ürünlerini ve farklı türde kimyasalları karıştırarak kullanımı zararlı etkilerini artırabilir. Örneğin cezbedici etkisiyle kokulu içerikler kozmetik ürünlerde yaygın olarak bulunur. Ancak bunların çoğu hassasiyete, alerjiye ve cilt tahrişlerine neden olabilir. Bu nedenle Avrupa Birliği, konsantrasyonları kalıcı olmayan ürünlerde yüzde 0.01’den ve kalıcı etkili ürünlerde yüzde 0.001’den yüksek olduğunda kullanımlarını sınırlamış ve ürün etiketlerinde yazılma zorunluluğu getirmiştir.

BİLİNÇLİ TÜKETİM

İçerikte yer alabilecek kimyasalların olası kötü sonuçları da günümüzde göz ardı edilen faktörlerden biridir. Örneğin koruyucu olarak kullanılan maddelerden olan parabenler endokrin (hormon sistemi) bozucu sınıfta ürün olarak kabul edilir. Pek çok çalışma, parabenlerin östrojen hormonunun etkisini kimyasal olarak taklit ederek olumsuz sağlık sonuçlarına yol açabildiğini ortaya koymuştur.

Cildimize hangi kimyasalı sürdüğümüz aldığımız gıdalar, soluduğumuz hava kadar önemlidir. Bu nedenle bu maddelerin düzenli olarak denetlenmeye devam edilmesi kritiktir. Bunun bir ticari ceza olarak görülmesinin ötesinde sağlık okuryazarlığının artırılarak bilinçli bir tüketim alışkanlığı sağlanması ise ihmal edilmemesi gereken konudur.

DR. ÖMÜR TANYEL

BEYİN VE SİNİR CERRAHİSİ UZMANI