Türkiye ve Mısır ilişkilerinde 1956 Süveyş krizinin yarattığı güvensizlik ne yazık ki hiçbir zaman tamamen onarılamadı. Ne AB Barselona sürecinin öngördüğü Akdeniz ortaklığı ne de Gümrük Birliği şemsiyesinde, 2005’Te imzalanıp 2007’de yürürlüğe giren Türkiye-Mısır Serbest Ticaret Anlaşması arayı ısıtabildi. Tam tersine, özellikle Arap Baharı sonrasında Türkiye’nin sert söylemleri ve bölgesel liderlik yaklaşımları Mısır ile ilişkilerin 2011’den sonraki 11 yılını ipotek altına aldı. 2019 sonunda imzalanan Türkiye-Libya Deniz Yetki Alanları Anlaşması (DYAA), gerginliğe tuz biber ekti. Öyle ki Mısır, Yunanistan ile 2020 yılında bir DYAA imzaladı. Sert rüzgârlar ikili ticaretteki etkisini hissettirirken 2021’de Türkiye’nin Mısır’a yaptığı ihracatın 4.51 milyar dolara yükselmesi, 2022 başından itibaren Dimyat’tan kalkan gemilerin, Türkiye’ye LNG taşıması ve bu nedenle Mısır’dan ithalatın artması önemli iki gelişme oldu. Mısır ile ilişkilerini 2021’den beri yeniden gözden geçirmeye başlaması, Türkiye’yi şimdi Mısır’ın en önemli LNG ithalatçıları arasına soktu.

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun son Mısır ziyareti işte bu değişim sürecinde atılan yeni bir adım. İkili görüşmelerde Türkiye ve Mısır ilişkilerinin en yüksek düzeye çıkarılması hedeflendiği açıklandı. Ancak köşeye sıkışmışlıkla atılan adımların aradaki güven uçurumunu kapaması için Türkiye’nin ne yapacağı önemli.

GÜÇLÜ BİR MISIR 

Mısır, son 20 yılda Akdeniz ortaklıklarını güçlendirdi. Türkiye uzaktan seyretmekle yetinirken 2000’li yılların ilk yarısında Doğu Akdeniz komşuları ile DYAA’ları imzaladı. İsrail’le birlikte Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nda etkili ve yetkili hale geldi. Nil deltasında, batı çölünde ve Akdeniz’de yeni rezervler buldu. Geçmişte sadece ithalatçı iken artık hem üretici hem de ihracatçı durumunda. 2015 yılından beri dünya enerji piyasalarında yeni bir role sahip. Doğalgaz boru hatlarının ve LNG terminallerinin kapasitelerini artırdı. Arama faaliyetlerine devam ediyor. 2005 yılında lisansları iptal edilen TPAO’ya karşılık, şimdi Mısır’da çok sayıda uluslararası şirket var. Halen Dimyat, Idku ve Adabiya’da bulunan üç terminalin ikisini tamamen ihracata tahsis etmiş durumda. Ayrıca İsrail gazını 2015’ten beri deniz altı boru hattı ile satın alarak yerli üretimi takviye etmekte. AB ile Haziran 2022’de bir anlaşma imzalayarak İsrail menşeli gazı, LNG olarak AB’ye ihraç etmeyi taahhüt etti. Bu AB için Rusya gazına karşı iyi bir alternatif. Açıkçası Türkiye’nin henüz devreye sokamadığı Karadeniz gazı yerine veya Rus gazına alternatif arayışına karşılık, Mısır’ın yeni alıcıya pek fazla ihtiyacı yok. Bu durumda miktar ve fiyat açısından pazarlık gücü Mısır’da. Suudi Arabistan ile arasındaki buzları Kızıldeniz’deki iki adayı vererek eritti. Türkiye ise şimdi Türkiye-Libya DYAA hassasiyetini ve Mısır’ın Libya ile olan DYAA sorunlarını unutarak Mısır’a gitti. Artık ilişkileri eskisinden daha güçlü Mısır, değişken mart havası gibi olmayan dostluklar isteyecektir.

PROF. DR. SEMA KALAYCIOĞLU