Covid-19 salgını ile mücadelenin tüm dünyada başat gündem olduğu günümüz koşullarında, tarımsal gıda üretimi daha da önemli hale geliyor. Ülkemizde tarımın durumu ve üreticinin sorunları, geçmişte hiç olmadığı kadar bugünlerde konuşuluyor, tartışılıyor. Aslında yaşanan bu durum, üretici kesim adına önemli bir gelişmedir.

Tarımsal alandaki tartışmaları, yalnızca üreticilerin meselesiymiş gibi algılamak ya da kırsal kesimin sorunuymuş gibi düşünmek yanlış olur. Tarımda yaşananlar, üretimden tüketime uzanan çok uzun bir zincirin halkalarını oluşturur. Dolayısıyla hem ülkenin hem de halkın en geniş kesimlerinin temel sorunudur.

ÇİFTÇİNİN ÜRETİM ARAÇLARI

Bu sayfada yayımlanan, tarımla ilgili “Destek mi, köstek mi?” başlıklı yazımızda, çiftçinin Ziraat Bankası ile Tarım Kredi’lere olan borçlarının yeniden yapılandırma kapsamına alınmadığını ve bunun sıkıntılara yol açacağını vurgulamıştık. Bu durum, öngördüğümüz ve yazdığımız gibi mağduriyetlere yol açtı. Kredi borcu nedeniyle çok sayıda üreticinin traktörü, hayvanı haczedildi. Oysa tarlası, traktörü, hayvanı, ağılı çiftçinin üretim araçlarıdır. Bunlara el konulursa çiftçi üretim yapamaz, ailesinin geçimini sağlayamaz hale gelir. Ancak çiftçinin feryadına maalesef kulaklar tıkanıyor.

Bugünlerde tarımda sıkça gündeme gelen bir başka konu da patates üretiminin ve üreticilerinin sorunlarıdır. Patates ürünü, üreticiden tüketiciye uzanan zincirde ilginç ve çarpıcı bir örnektir. Bilindiği gibi Orta Anadolu’da Niğde-Nevşehir yöresi, Ege’de de Ödemiş Havzası patates ambarı olarak kabul edilir.

KOMPİRDEN PATATESE

Bizim gönül ve aile bağı ile yürekten bağlı olduğumuz Ödemiş yöresinde patatese kompir denir. Evlerde, kahvelerde, sohbetler hep kompir üzerinedir... Eğer günlük konuşmalarda en çok duyulan bu sözcüğün anlamını bilmiyorsanız, siz bu yöreye yabancısınız demektir. Bugünlerde kompir, yine Ödemişlilerin ve yöre insanının temel gündem maddesi. Çünkü büyük şehirlerde 4-5 katı bedelle aldığımız ürün, tarlasında maalesef yeterince para etmiyor. Üretici tarlada patatesini sökerken bu ürünleri nasıl değerlendireceğini kara kara düşünüyor.

Uzunca bir süre önce yayımlanan ilk kitabımızda (Toprak İnsanları / Dönemeç Yayınları-1987) Ege’nin toprak insanlarını ve onların tarımsal sorunlarını işlemiştik. Değerli büyüğümüz, rahmetli gazeteci-mizah yazarı Burhan Esen ustamız, o tatlı ve mizahi üslubuyla kitabımız için bize kompirin öyküsünü anlatmıştı. Onun anlatımına göre patates, bu ürünün Ege’de bilinmediği yıllarda, Bozdağ yakınındaki Tekke (Elmabağ) köyüne, Rusya cephesinden dönen bir asker tarafından getirilmişti...

Bozdağ ve Ödemiş yöresinin topraklarını çok seven bu ürün, o yıllardan bu yana üreticiler tarafından bin bir emek ve zahmetle yetiştirilmektedir. Hem de en kalitelisi ve lezzetlileri...

“Yetiştirdiği ürünün kalitesine değer biçemeyen üretici, acaba emeğinin karşılığını alabiliyor mu” diye soracak olursanız maalesef yanıtımız olumsuz olacak. Özellikle bugünlerde üreticinin ağzını bıçak açmıyor. Çünkü patates yeterince para etmiyor.

İTHALAT ÜRETİCİYİ VURUYOR

Üretici, ürününün değerini bulamamasının temel nedeni olarak, tarımda plansız programsız üretimi ve zaman zaman gündeme gelen ithalatı işaret ediyor. Bir başka önemli konu, patatesin katma değeri yüksek farklı ürünlere dönüştürülerek değerlendirilmesi. Bunun için de üretim yörelerinde yeni girişimlere ve yatırımlara ihtiyaç var. Patates örneğinde yaşanan bu durum, aslında birçok ürün için de geçerli. Genel olarak tarımsal ürünlerde yapılan ithalat, yerli üreticimizin emeğini vuruyor!

Yönetim sorumluluğu taşıyanların, öncelikle üretimi, üreticiyi sahiplenmeleri ve ivedi çözümler bulmaları gerekiyor. Bir başka önemli talep de tarımsal ürünlerde giderek yaygınlaşan ve pratikte yerli üreticimizin emeğini vuran ithalatın durdurulması. Ancak uzun erimde gerçek çözüm, üreticinin örgütlenmesinde ve kooperatifleşmesinde…

ÇÖZÜM ÖRGÜTLENMEDE VE KOOPERATİFÇİLİKTE

Bir çağrımız da başta ana muhalefet partisi CHP olmak üzere muhalefet partilerine... Üretim bölgelerinde, yöreye özgü ürünlerde yaşanan sorunların çözümlerinin anlatılacağı tarımsal çalıştaylar düzenlenebilir. Yalnızca sorunların dinleneceği değil, çözümlerin ve iktidarda yapılacak uygulamaların da anlatılacağı çalışma, salgın koşullarının el verdiği ilk fırsatta, öncelikle Niğde-Nevşehir bölgesinde ve Ödemiş’te yapılacak patates çalıştayları ile başlatılabilir.

Önümüzdeki süreçte üreticinin yaygın biçimde örgütlenmesini, kooperatifleşmesini ve üretim yörelerimizin, yöresel ürünlerin katma değeri yüksek yeni ürünlere dönüştürüleceği sanayi tesislerine kavuşmasını diliyoruz. Bu bağlamda, “Başka Bir Tarım Mümkün” sloganıyla İzmir’de başlatılan çalışmaların yaygınlaştırılmasını bekliyoruz.