Sanayide kapasite kullanımının 18 yıl geriye gitmesi, krizin boyutunu daha iyi anlatamazdı. Geçen yıl bu oran yüzde 81.1 idi, şimdi ise 64.7. Bu ne anlama geliyor?

Ne doğru dürüst üretim yapılabiliyor, ne yeni yatırım... Ekonominin büyüme hızı durdukça çalışanlar işlerini kaybediyor.

Bugün yaşanan sıradan bir ekonomik kriz değil; dolayısıyla sıradan ekonomik kriz çözümleri yeterli olmayacaktır. Kaldı ki daha Türkiye’de sıradan çözümleri ile tam anlamıyla üretemiyor.

Peki, sıradan olmayan çözümler derken ne kastediyoruz? Farklı ve yenilikçi yaklaşımlar ve çözümler... Ve burada inovasyon en önemli çıkış noktası. İnovasyon derken yalnız ürününün akla gelmesi doğru bir yaklaşım değil. İSO KATEK çalıştayında ortaya çıktığı gibi “İnovasyon, yalnız ürün ve tasarımı içerisinde değil, işletmenin süreçlerinde ve bayiler / dağıtım kanalları, yeni pazarlar bulmak gibi alanlarda yaratılmalıdır. Hatta, alışılmadık yeni ‘azmettirici’ teknikler bulunmalıdır. Örneğin satın alınacak giysilerin 2 yıl boyunca bedelsiz temizlenip ütülenmesini fiyata dahil etmek, otomobilin bir yıllık benzinini fiyata dahil etmek gibi.”

Bunlar işletmelerin düşünmesi gereken çözüm yolları. Ancak iş yalnızca şirketlerle de bitmiyor. Teşvik edici politikaları oluşturan hükümetlere asıl görev düşüyor.

Bu noktada Technopolis Türkiye’nin kurucusu ve direktörü Şirin Elçi’nin kısa bir süre önce gönderdiği “Kriz ortamında inovasyon” raporu ile baş başa bırakıyorum.

Krizler inovasyonu tetikler:

4 2. Dünya Savaşı, seri imalatı mümkün kılacak yeni teknolojilerin ve üretim yöntemlerinin geliştirilmesine yol açtı.

4 İnternet ABD’ye karşı nükleer saldırı tehditine karşı geliştirilen çözümlerden biri.

Kriz, yapısal inovasyon için katalizördür...

4 İngiltere’de, 1980’lerdeki krizde rekabet gücü düşük sektörlerden çıkıldı; daha esnek sermaye ve işgücü piyasası oluşturuldu.

Girişimcilik faaliyetleri arttı. 3 milyona varan işsizliğin ardından toparlanan ekonomi hızla büyüme eğilimine geçti; işsizlik azaldı...

4 20 yıl önce, ABD’de 2 kasaba: Allentown ve Youngstown. İkisinin de ekonomisi çelik üretimine dayalı sektör, çökünce karşı karşıya kalınan büyük krizden hasarsız çıkmayı Allentown başarırken, Youngstown dibe vurdu. Allentown’ın farkı, bölge dışındaki ağlarla entegre üçlü sosyal ağlara sahip; fırsatların peşinde, yeniliğe ve işbirliğine açık girişimci bir toplum olması. Youngstown ise tutucu; zayıf sosyal ağlara sahip; dışarıya ve işbirliğine kapalı…

Kimler “inovasyoncu” olmalı?

4 Güney Kore hükümeti, 1990’ların sonunda yaşanan ekonomik krizde özel sektörün inovasyon faaliyetlerine hızla ve artan miktarlarda destek sağladı. İki yıl sonra görüldü ki inovasyon harcamaları kriz öncesi dönemin çok üzerine çıkmış durumda. Ekonomik kriz sona erdiğinde Güney Koreli işletmeler rakiplerinin önünde yarışa devam ettiler.

4 Finlandiya’nın 1990’larda karşı karşı kaldığı krizde işsizlik yüzde 20’lere, bütçe açığı GSYİH’nin yüzde 70’ine tırmanmıştı. Devletin geliştirdiği çözüm, inovasyon, eğitim ve Ar-Ge’ye hızla kaynak ayırarak uzun vadeli yapısal dönüşümü başlatmak oldu. On yıl sonra Finlandiya karşımıza dünyanın en inovatif ve rekabetçi ülkesi olarak çıktı.

Bugün ülkeler ne yapıyor?

4 Çin ve Singapur gibi ülkeler inovasyon stratejilerini güncelliyor ve mevcut şartlar altında daha inovatif ve rekabetçi olabilmek için yeni taktikler geliştiriyor. Örneğin Çin Maliye Bakanı, işletmelere sağlanacak yaklaşık 860 milyon dolarlık bir destekle inovasyonun ve yapısal değişimin teşvik edileceğini açıkladı.

4 ABD’de 900 girişim sermayesi firması tarafından yönetilmek üzere toplanmış 250 milyar dolarlık fon krize rağmen bu tutarın önemli bir kısmı yatırıma dönüşüyor. İngiltere, yeni inovatif girişimciler yaratarak ekonomiyi canlandırmak için 1 milyar poundluk girişim sermayesi fonu kurmayı tartışıyor.

Peki, biz neden ülke olarak inovasyonu krize karşı bir çözüm olarak göremiyoruz? Soru tartışmaya açık...

ozlem.yuzak@cumhuriyet.com.tr