Seçim süreciyle birlikte, yerli-milli üretim, bir reklam, propaganda aracı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Yerli ve milli kavramlarına açıklık getirecek olursak üretimin yerli ve milli olduğunu değerlendirmek gerekir. Bir ürünün ülkede üretilmesi, onun yerli ve milli olduğunun kanıtı değildir.

Ürünü nitelendirebilmek için ana fiziki güdülerinin üretim yeri, nerede üretildiği belirleyicidir. Ürün ülkede üretilmekle beraber girdiler ithal yoluyla sağlanıyorsa ürün yerli olarak nitelendirilemez. Montaj sanayisi, yerli ve milli değildir.

Yerli olarak sunulan ürünün fiziki girdilerinin ne oranda doğrudan ithal, ne oranda da dolaylı ithal olduğu açıklanmıyor. Yerli olarak tedarik edilen girdilerin içinde de ithal katkısı büyük olasılıkla vardır. Türkiye’nin dış ticaret açığı 100 milyar USD’yi aşmış, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 60 düzeyine değin gerilemiştir. İthalatın önemli bölümü, ara malı niteliğindedir. Ara malları, tüketim ve sermaye mallarının üretiminde girdi olarak kullanıldığının, ülkenin dış ticaret yapısı sanayisinin montaj sanayisi olduğunun göstergesidir.

Yanlış politikalar, kur ve özelleştirme, yerli imalat sanayinin gelişmesini engellemiştir. Kamu teşebbüsleri ağırlıklı olarak ara malı üretirken, özelleştirme ile devre dışı bırakılmış, özel kesimde kur nedeniyle daha ucuza gelen ithal girdileri kullanımına adeta özendirilmiştir. Ürünlerin yerli olarak sunumu sadece sağlam, propagandadır.

Sanayi kamulaştırıldığında milli olarak nitelendirilir. Kamulaştırma, millileştirme “nationalism” olarak ifade edilmektedir. Kamulaştırmada amaç, üretimi, yatırımı, istihdamı güven altına alarak sosyal refahı artırmaktadır.

Özel mülkiyet devredilebilir, mülkiyet yapısı değişebilir, amaç sosyal refahı değil sermayedarın kârını ençoklamaktır. Milli olarak nitelendirilemez.

İthal ikamesine dayalı, ithal edilen ara malı girdileri yurtiçinde üretim amaçlı, kamu mülkiyetli ağırlıklı sınaileşme ile “yerli-milli” üretim gerçekleştirilebilir.

Sınaileşmeyi hızlandırmak için kilit sanayi olarak nitelendirilen çok sayıda sanayi dalından girdi alan üretimi ile de çok sayıda sanayiye girdi sağlayan sanayileri öncelikle geliştirmek gerekir.

Japonya’nın kalkınmasının çoğu kez, dışa açılma, ihracat çekişli olduğu düşünülürse de iç piyasaya yönelik üretim daha önemlidir. Keiretsu, kümelenmiş şirket ağlarında, kümeye dahil şirketler öncelikle kendi aralarında girdi sağlarlar. Öncelik, fiyat değil kendi aralarında destektir. İthal girdi daha ucuz olsa bile, kümeye dahil şirket kümeden sağlar.

Yaşanan, işsizlik, dış ticaret açığı, devalüasyon sorunları, yanlış politikalardan yanlış dış telkinlere kapılmaktan kaynaklanmaktadır. Dışa bağımlı ihracat, özelleştirme, yerli ve yabancı sermaye teşviki ile kalkınma olmaz, sorunlar çözülmez.

Yerli ve milli üretim, girdiler; yurtiçine üreterek, kamu ağırlıklı üretim yapılarak sağlanır. Savunma sanayisinde yerli ve milli üretim önemlidir, amaçlanmalıdır. Bu amaç özel firma eliyle montaj ağırlıklı değil, kamu ağırlıklı yerli girdi üretmesiyle sağlanır. Kamu aralıklı ara malı üretimi, sınaileşmeyi hızlandırır, ekonomik sorunları çözmese bile hafifletir.