Ermenistan’la Türkiye ve Azerbaycan arasındaki barışın sağlanması konusunda en önemli engellerden birisi Karabağ sorunu. Ermenistan Başbakanı Paşinyan, 44 gün süren İkinci Karabağ Savaşı’nı kaybetmesine karşın ülkesinde seçimi kazandı. Bu nedenle Azerbaycan ile barış görüşmelerinde eli güçlendi. Paşinyan’ın temel niteliği ise Batı yanlısı olması. Önceki yöneticiler “Karabağ Klanı”ndan geliyordu. 

Örneğin Serj Sarkisyan. Hocalı katliamını itiraf etmişti. Bölgede Türklerle Ermenilerin birbirine düşman olması en çok bu iki halka ve ülkelere zarar veriyor. Her 24 Nisan’da ABD başkanının “soykırım” sözcüğünü kullanıp kullanmayacağına kilitlenirdi Türkiye. Sonunda Biden kullandı. ABD’nin Türk dış politikasına “ayar vermek” için kullandığı araçlardan biridir bu konu. 

Benzer durum şimdi Ermenistan ile Rusya arasında yaşanmaya başladı. Konunun özeti şöyle: 

Azerbaycan savaşla işgal altındaki topraklarının bir bölümünü kurtardı. Kalan bölgede ise 120 bin Ermeni yaşıyor. Paşinyan Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü tanıdı. Ancak Karabağ’dakilere bağımsızlık isteyenler halen var. İddialarını sürdürebilmelerinin tek yolu da Laçın üzerinden Ermenistan ile bağlantılarını sağlayan yol. Her ülke topraklarından geçen yolları kontrol etme hakkına sahiptir. Karabağlı Ermeniler, Ermenistan’la Azerbaycan’dan bağımsız olarak iletişim kurmak istiyor. Ermeni diyasporasının etkisindeki çok sayıda ülke bu yolun açılmasını istiyor. Örneğin Fransa. Ermenistan’ın gönderdiği “yardım kamyonlarının” sorunsuzca geçmesini istiyor. Oysa Azerbaycan kalksa, Korsika’ya Fransa’dan onay almadan yardım kamyonları göndermek istese Paris’in tepkisi ne olur acaba? 

Ermenistan artık elini kolunu sallayarak sınırları kabul edilmiş bağımsız bir komşusunun topraklarına giremeyeceğini kabul etmeli. Temel sorun budur. Diğer bütün sorunlar bu temelde çözümlenebilir. 

Ukrayna ile savaştığı için diğer iddialı olduğu bölgelerde dikkati dağınık durumda olan Rusya,
Ermeni yetkililerinden Karabağ’la ilgili kendilerine yöneltilen serzenişlere manidar yanıtlar veriyor. Ermenistan’dan gelen “Laçın yolunu Ruslar açık tutmuyor” çıkışına, Rusya Dışişleri Bakanı Sözcüsü Zaharova şu yanıtı verdi: 

“Laçın koridorundaki durum, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ’ı Azerbaycan topraklarının bir parçası olarak tanımasının bir sonucudur. Bu AB himayesinde iki ülke liderlerinin katılımıyla düzenlenen zirvelerde kaydedildi. Bu bağlamda sorumluluğu, Rus barışı koruma birliğine yüklemenin yersiz, yanlış ve haksız olduğunu düşünüyorum.” 

Oysa bu tanıma olmadan da Rus lider Putin, Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu savaştan önce açıklamıştı. Rusya’nın rahatsızlığı, ABD ve Batı’nın bölgeye müdahil olmasıdır. 

İkili sorunlar, ikili düzeyde çözümlenemeyince Türkiye için ABD, Fransa Batı ile Ermenistan için de Rusya ile yeni sorunlar olarak ortaya çıkıyor. Azerbaycan için hem Batı hem de Rusya ile sorun oluyor. 

Kafkasya’da Türklerle Ermenilerin barışmamasının en fazla kaybedeni Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan’dır. Kazananları ise çok açık ki büyük devletler. Türklerle sorun yaşamayan Ermenistan’ın, Paşinyan’ın iddia ettiğinin tersine, yeni yeni güvenlik ortakları aramaya ihtiyacı olmaz. Türkiye de soykırım iddialarını komşusuyla görüşebilir, ayrıca Batı’yla uğraşmaz. 

DÜŞÜNCE BİRLİĞİ

Karabağ, Azerbaycan ve Türkiye'nin "düşünce birliği" ettiği bir konu. İki ülke, bu sorunda tam işbirliği sergiliyor. Bu, Türk halkı tarafından da onaylanıyor. Ancak böyle bir konuya da iç siyasi çekişmeler bulaştırılıyor. Geçen haftalarda Türkiye'den bazı gazeteciler Azerbaycan'a davet edilerek Laçın yoluna ilişkin gelişmeler hakkında bilgilendirildi. İktidara muhalif gazeteler kapsam dışı tutuldu. Azerbaycan yönetiminin, Türkiye'deki "iktidarı üzmemek için" bu yönteme başvurduğu açık. Ancak Türk ve Azerbaycanlı yetkililere sorumuz şu: Böyle bir konuda, böyle bir tutum kime yarar?