Risk Var, Risk Var!

Sayın Başbakan, çağdaş teknolojinin nimetlerinden yararlanmanın risksiz olmadığını söyledi haklı olarak. Verdiği eğlenceli örnekleri yinelemek istemem. Gerçek olan, yalnızca çağdaş teknolojinin riskleri değil, teknoloji kullanmadan da yaşam yolunun risklerle dolu olduğudur. En bilinen örnek, sokakta giderken başa bir kiremit düşmesi örneğidir. Risksiz yaşam yok da, riskin sonuçları burada önemli olan. Deprem, tsunami gibi doğal afetlerin enkazı ve bütün olumsuz sonuçları da, sınırlı bir çevreyi etkileyen ve belli bir süre içinde onarılabilen yıkıma ve yaralara yol açar.

Nükleer kazaların sonuçları böyle değil. Kazanın da beteri elbette nükleer bombaların etkileri. Hiroşima ve Nagazaki bombalarının etkilerini o doğa ve insanlar hâlâ yaşıyor ve daha ne kadar yaşayacağı da bir bilinmez.

Özellikle stronsiyumun yarı değeri bin yıllarla ölçülüyor. Yani radyasyonun çevre, bünye ve canlıların organları üzerindeki değiştirici, sayrılayıcı etkileri yüzyıllar sürebilir. Kazanın büyüklüğüne ve rüzgârların şiddetine ve yönüne göre, radyasyon tehdidinin yayılma uzamı bütün dünyayı kapsayabilir. Çernobil kazasının Karadeniz bölgemizde yaşanan olumsuz etkileri günümüze dek sürüyor. Politikacının, yöre fındığını ve çayını kamera karşısında yiyip içmek erdemsizliği, bir insanlık suçundan başka bir şey değildir.

Risksiz atom santralı olamaz. En düşük risk olasılığını bile göze almak, gözü kara olmaktır. Bu yüzden, İsveç bu işi bitirme kararı almıştır. Almanya, önceki koalisyon döneminde var olan atom santrallarının 2018 yılına kadar kapatılmasını kararlaştırdı. Ama şimdi Merkel hükümeti, lobi etkisiyle yeniden otuzlu, kırklı yıllara dek uzattı. Bu, büyük tartışmalara yol açtı. Japonya’daki felaketin ardından uzatma kararından vazgeçme noktasına geldi.

Evet, bütün insanlık düşmanı işlerde lobiler kâr uğruna insanlığı her türlü büyük felaket olasılığına sürüklemekte beis görmüyorlar. Silah lobileri böyle, petrol lobileri böyle, atom santralı lobileri böyle. Atom enerjisi bu lobiler için us almaz kazançlarla dolu bir iş.

Oysa, Almanya önemli bir arıza yaşamadan bile, etkisi yüzyıllar, belki binyıllar sürecek kullanılmış nükleer çubukların, nükleer atıkların saklanabileceği uygun yeraltı mekânları bulamıyor onyıllardan beri. Halk, bu atıkların kendi yakınlarında bir yerde saklanmasına tepki gösteriyor. Zaten hükümet de bu saklama mekânlarının geçici olduğunu biliyor ve söylüyor. Sürekli bir saklama yeri bulmak bugüne dek mümkün olmadı. İlerde olacağı da kuşkulu.

Türkiye gibi bu işte de gecikmiş bir ülkenin önünde iki seçenek var. Ya herkes yaptı, bizim de hakkımız diyerek gözü kapalı, ufak da olsa risk alarak kazmayı vurmak. Ya da bu işte gecikmiş olmak bizim büyük şansımız diyerek, ülkenin elverişli koşullarından yenilenebilir enerji kaynaklarına yoğun yatırıma girişmek.

Bu ikinci seçenek alınırsa, o zaman komşulardan başlayarak atom santralsız ve atom bombasız bir bölgenin ve sonra tamamen atomdan arınmış bir dünyanın öncülüğünü yapabilir, yapmalıdır.

Bu seçenekler üstünde ciddi biçimde düşünmeli. Ama biliyoruz ki, lobiler ve onların uzantısı siyaset düşünmez yapar. O zaman Sayın Başbakan’ın ilk kazmayı vurmasına karşı gösteri hakkımızdan başka elde ne kalır?