Cemal Süreya'nın Evi

Sevgili,

Çocukluğum ve ilk gençliğim, Bahariye-Moda-Mühürdar arasında küçük bir üçgenin içinde geçti. İlk anılarımın mekânı Bademaltı Sokak 14 numaradaki bahçeli evdir. O ev, altmışlı yıllarda apartmana dönüştü, sonra sokakta onu diğerleri izledi.

Daha Bademaltı sokağındaki ev, ev olarak dururken ben oradan, Mühürdar Caddesi’ne kavuşup denize ulaşan Yaver Bey Sokağı’na taşınmıştım bile.

Yatılı Galatasaray Lisesi bitip üniversiteye terfi edince, Yaver Bey Sokağı 13 numaradaki mini minnacık apartman dairesinden birkaç sokak ötede, artık tek başına bir odamın da olduğu Cihanseraskeri Sokağı 22 numaraya taşınmıştım.

Bademaltı sokaktaki badem ağacını hiç görmedim, gören varsa bile artık yaşadığını sanmam. Yaver Bey Sokak’a adını veren Yaver Bey’in kim olduğunu bilmem, bilene de rastlamadım.

Acaba sokağın kaç sakini merak etmiştir, Yaver Bey, kimin yaveriydi, adı neydi?

Cihanseraskeri Sokağın, Rıza Paşa Karakolu’nun arkasında olmasından ve eskiden oralara Rıza Paşa arsaları denmesinden yola çıkarak sokağın adını Abdülhamid’in paşalarından Şıpka kahramanı Serasker Rıza Paşa’dan aldığını buldum.

***

Cihanseraskeri Sokağı Mühürdar Caddesi’ne paralel olup Tuğlacı Emin Bey ile Sarraf Ali Bey sokakları arasında kalırdı.

Kimdi Tuğlacı Emin Bey, kimdi adının ardına Bey bile eklemeye gerek görülmeyen Sarraf Ali? Zengin veya dönemine göre varlıklı olmanın dışında ne yapmışlardı da adları sokaklara verilmişti?

Adını andığım sokaklardan geçenlerin de bu soruları sorduklarını pek sanmıyorum.

Ben, o zamanlar bu adları yadırgar mıydım? Doğrusu onu da şimdi anımsamıyorum.

Ama üniversiteden sonra gittiğim Paris’te, şair ve akademisyen Ergin Günçe’nin, Gay Lussac Sokağı’ndan geçerken bir gün şunları söylediğini anımsıyorum:

- Bak görüyor musun, oturmuş burjuva toplumlarında öyle her zenginin adını vermiyorlar sokaklara. Burada sokağa adını verebilmek için ortaya değerler koymak, topluma katkıda bulunmak gerekir.

Doğrusu Ergin’in bu sözleri üzerine bizim sokak adlarını yadırgar oldum.

Benim sokak adlarını yadırgamamdan sonradır, Haldun Taner’in, bir gün dairesinin balkonundan sahili seyrederken “Yalı’da Sabah” öyküsünü yazdığı Yaver Bey Sokak’ın hemen köşesindeki, girişi Mühürdar Caddesi’nden olan binaya taşınması.

O zamanlar da Mina Urgan, Mühürdar Caddesi üzerinde iki bina ötedeki yerde oturuyor muydu bilmiyorum.

Ama İstanbul döneminin son günlerinde, Nâzım Hikmet’in sıkça gittiği Mühürdar Çay bahçesi artık apartman betonları altında kalmıştı çoktan.

***

Her ne kadar, Kadiköy’de eski Hal binası olan yerdeki tiyatroya adı verilmiş olsa bile Yaver Bey Sokak’ın adının da Haldun Taner olmasını çok isterdim.

Ama bizde, hâlâ yazar çizer, aydın sanatçı kişilerin adlarını sokaklara vermek pek yaygınlaşmadı.

Bilmem Haldun Taner’in babasının Osmanlı’nın son Meclis-i Mebusan’ın üyesi, Kurtuluş Savaşımızın meşruiyetini o zamanlar İstanbul’da ilk savunan hukuk hocası Ahmet Selahattin olduğunu bilir misin?

Peki kentte bu koca Ahmet Selahattin’in adını taşıyan bir küçük sokakcık var mıdır?

Dediğim gibi, bizde pek yaygın bir davranış değil bu tür kadirşinaslıklar.

Bu işe takmış, sokak adları üzerinde kafa yormuş biri olarak, yaşamımın en mutlu beş yılını geçirdiğim Cihanseraskeri Sokağı’na, Cemal Süreya’nın adının verilmesine çok sevinmiştim.

Önceki gün gazetelerde, şimdi o sokak üzerinde Cemal Süreya’nın ömrünün son yıllarını geçirdiği eve bir plaket takılacağını öğrendim.

Türkiye Yazarlar Sendikası’nın patronajında gazeteci-yazar Necati Göngör’ün öncülüğüyle hazırlanan plaketin çizim ve tasarımını ise Semih Poroy yapmış.

Hepsini kutlar, hepsine, bir İstanbullu olarak teşekkür ederim.

Sevgili, bu hafta iki hoş haberin üst üste geldiği ender zaman dilimlerinden biri oldu.

Prof. Besim Üstünel Üniversitesi’nde öğretmenlik yaptığı Galatasaray öğrencilerine, burs için iki milyon liralık Hazine bonosu bağışlamış, bu irfanı gibi yüreği de zengin hocamıza da teşekkür bir borç.