Sevgili,

Oldum olası sakin adamlardan çekindim.

Belki de hayatta kimseye sert bile konuştuğuna tanık olunmamış olan, değerli dostum Erim Gözen’i bir gün kavga ederken gördüğüm dehşetin rolü oldu bunda. Erim’i 17 yıl önce yitirdik. 12 yıl önce, 21 Ekim’de yitirdiğimiz Ahmet Taner Kışlalı da onun gibi sakin bir insandı.

Kibarlığı üzerine iyi oturan bir elbisenin de ötesinde derisi gibi varlığının bir parçası haline gelmiş olan Ahmet’i cuma günü ODTÜ’deki törende andık.

Ahmet Paris’ten, öğrencilik yıllarından arkadaşımdı. Dahası, ağabeyleri, Mehmet Ali ve Mahmut Kışlalı Galatasaray’dan ağabeylerimdi.

Ahmet ile arkadaşlağımızdan edindiğim izlenim onun sükûnetiydi. “Sakin güç”tü o.

O niteliğiyle kısa süren, bir ara Kültür Bakanlığı’na kadar yükseldiği siyasal yaşamında gösterişi olmayan bir başarının mimarı oldu.

Cumhuriyet Şehidi Ahmet’in, kişisel niteliklerinden çok topluma mal olmuş yanı önemliydi.

Atatürk ilkelerinin ve düşüncesinin yılmaz bir savunucusu olan, bu alanda düşüncelerini, araştırmalarını sürekli geliştiren, donmuş, dogmatik bir bakışın ötesine geçen Ahmet Taner Kışlalı, topluma adanmışlığını yaşamıyla ödedi.

***

Onu cuma günü anarken içimin hüzünle burkulmasına neden olan şu soru oldu:

- Acaba Ahmet’in bir ömrü kapsayan ve ona malolan çabaları başarıya erişti mi?

İçinde yaşadığımız zaman dilimiyle sınırlı kalarak yanıtlamaya çalışırsak soruyu “hayır” demek gerekecek.

Fazla uzağa gidip birçok karşılaştırma yapmaya gerek yok. Kültür Bakanı Ahmet Taner Kışlalı ile bir zamanlar aynı partide görev yaptıkları bugünkü Kültür Bakanı’nın kıyaslanması bile o günden bu yana Türkiye’nin gelişme trendinin bir başarı çizgisi olmadığını göstermeye yeter.

Bu ortamda, aklıma hep, Sakarya Savaşı’nın zor günlerinde Mustafa Kemal’in şu ünlü sözü geliyor:

- Hattı müdafaa yok, sathı müdafaa vardır ve o da bütün sathı vatandır.

Gerçekten geçmişe dondurulmuş bir zaman kesiti içinde bakmak yanıltıcı oluyor. Onun yerine olaya tarihi gelişmesi boyunca geniş perspektif içinde bakılınca her şey daha iyi görünüyor.

Unutmayalım Fransız devriminin otuzuncu yılında ortada ne devrim kalmıştı, ne cumhuriyet; kral yine tahtındaydı.

Ama sonra ne oldu?

Bazı şeyleri saptırmak mümkündür ama yaşanmışı yaşanmamış kılmak imkânsız.

Yer sarsıntıları, derelerin yatağını değiştirenlere acı dersler verir ve her şeyi doğal akışına sokarlar.

Ahmet Taner Kışlalı’yı ölümünün 12. yılında bu düşüncelerle ve onu başı dik konuşacağımız günlerin özlemiyle andım.

***

Bu anma için İstanbul’dan Ankara’ya hareket ederken aldım ikinci “Sakin Adam”ın ölüm haberini.

Hikmet Bila ile hem Milliyet’te, hem de Cumhuriyet’te birlikte çalışmıştık.

Onu uzun yıllar, kardeşi Fikret’in üst üste ameliyatlar geçirdiği dönemde, Cerrahpaşa Hastanesi’nde karargâh kurduğu günlerle hatırladım hep.

O ne sevgi, ne ihtimamdı!..

Hikmet Bila ile çok yakın ilişkilerimiz olmadı. Ama yedi yıl boyunca onu hep o sakin, gösterişsiz haliyle, işinden başını kaldırmayan, konuşurken sesini yükseltmeyen, karakterine, bilgisine güvenilir bir çalışma arkadaşı ve ilerici aydın olarak gördüm.

1998 yılında, tekrar yuvama dönerken vedalaşmak için odasına uğradığımda, Cumhuriyet’e ne kadar değer verdiğini, bir gün orada yazmayı ne kadar istediğini söylediğini anımsıyorum. Aradan birkaç yıl geçtikten sonra, onunla Cumhuriyet’te de mesai arkadaşı olmak mutluluğuna kavuştum.

Üçkâğıtçılar, lüpçüler, kavramlarımızı da çalmamış olsalardı, onu fırtınalı denizlerin ortasında, etrafı aydınlatarak, tehlikeyi gösteren, şaşmaz vakur bir deniz fenerine benzetecektim.

Ama ne yazık ki, artık her şey hızla kirleniyor ve birinciliği Ak’a veriyorlar, kavramlar da boşalıyor.

O dün İstanbul’da toprağa verilirken bir başka toplantı için Ankara’da olduğum için törene katılamadığıma çok üzgünüm.

Onu da öbür sakin adamlar gibi gönlüme gömdüm. Anısı her zaman hepimize ışık tutacaktır.